Tâm lý ỷ lại ở giới trẻ: Nguyên nhân và những ảnh hưởng tiêu cực

Tâm lý ỷ lại ở giới trẻ là một “căn bệnh” nguy hiểm đang dần giết chết thế hệ tương lai của đất nước. Người có tính cách này sẽ thiếu sự quyết đoán, không có sự độc lập và tự giác, dễ bị người khác dụ dỗ, khống chế.

Tâm lý ỷ lại ở giới trẻ – Thực trạng hiện nay

Ỷ lại là tâm lý dựa dẫm vào người khác. Người ỷ lại thường rất lười biếng, thiếu quyết đoán, nhu nhược, và không muốn tự giải quyết vấn đề. Họ không hế có chủ kiến, dù là những chuyện nhỏ nhặt trong cuộc sống.

Tâm lý ỷ lại cũng thể hiện sự thiếu tự tin. Người có tính ỷ lại luôn cảm thấy e dè trong hầu hết mọi việc, cho rằng mình không bằng người khác, sợ làm sai, sợ bị trách phạt.

Hiện nay, tâm lý ỷ lại ở giới trẻ đang là vấn đề đáng quan ngại. Các bạn được nuông chiều, bảo bọc từ nhỏ nên quá dựa dẫm, quá ỷ lại vào gia đình, người thân và những người xung quanh.

Ở nước ta, cha mẹ thường thay con cái quyết định về mọi thứ và nhiệm vụ của con là làm theo. Nếu con cái có xảy ra bất kì vấn đề gì, cha mẹ cũng sẽ là người đứng ra chịu trách nhiệm, giải quyết mọi chuyện.

Cứ như vậy, trẻ sẽ mãi dựa dẫm vào gia đình, không thể tự mình đưa ra quyết định, đưa ra góc nhìn của bản thân. Sự bảo bọc quá đáng của cha mẹ sẽ ảnh hưởng đến tương lai của các bạn trẻ về sau.

Tâm lý dựa dẫm, ỷ lại không chỉ gây ảnh hưởng đến năng lực, kỹ năng và sự phát triển của các bạn trẻ, mà còn là gánh nặng cho cả một tập thể, xã hội. Nhất là khi các bạn làm việc nhóm, hay bát đầu đi làm.

Những người ỷ lại sẽ không có trách nhiệm với công việc được giao. Họ chỉ muốn làm những việc đơn giản, nếu gặp việc khó thì sẽ làm một cách sơ sài, thậm chí là đùn đẩy công việc cho người khác.

Ở phương Tây, thế hệ trẻ khi đủ 18 tuổi sẽ bắt đầu chuyển ra ngoài sinh sống tự lập, không còn phụ thuộc và dựa dẫm vào gia đình. Gia đình cũng không can thiệp vào quyết định của họ.

Họ hoàn toàn có khả năng tự đưa ra quyết định đối với cuộc đời mình. Họ tự cho phép bản thân lựa chọn việc tiếp tục học đại học hay không, tự do chọn trường và ngành nghề mà mình yêu thích.

Và tất nhiên họ cũng sẽ tự chịu trách nhiệm với những gì mình lựa chọn, tự trang trải và giải quyết vấn đề tài chính của bản thân. Đây là cách tốt giúp trẻ rèn tính tự lập, tự tin, loại bỏ thói quen ỷ lại.

Vì sao giới trẻ lại hình thành tâm lý ỷ lại?

Theo đánh giá từ góc độ tâm lý và xã hội học, tâm lý ỷ lại ở giới trẻ hiện nay thường sẽ xuất hiện do các nguyên nhân như sau:

1. Nhút nhát, sợ sệt, thiếu tự tin vào bản thân

Đôi khi tâm lý ỷ lại ở nhiều bạn trẻ còn xuất phát từ sự e dè, thiếu tự tin vào năng lực của chính mình. Nhiều trẻ luôn cảm thấy sợ sệt, lo lắng, cho rằng mình vô dụng, bất tài, không có khả năng hoàn thành việc được giao.

Chính vì thế, các bạn luôn có xu hướng trốn tránh, không dám đương đầu với các thử thách, không chủ động nhận nhiệm vụ, hoặc cố tình thoái thác công việc cho người khác.

Họ thường tự hạ thấp bản thân và đánh giá cao mọi người xung quanh. Thực tế, các bạn hoàn toàn có khả năng hoàn thành công việc, nhưng chính tính lười nhác ỷ lại đã khiến họ không thể hiện được tài năng.

2. Tính cách lười nhác

Sự lười nhác là một trong các lý do hàng đầu có thể hình thành nên tâm lý ỷ lại ở nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Lười biếng khiến ta không muốn làm việc, mà chỉ muốn đùn đẩy, dựa dẫm vào người khác.

Tính lười nhác thường sẽ được hình thành ngay từ bé, chủ yếu là do cách giáo dục của gia đình. Gia đình quá nuông chiều, lo lắng và bảo bọc quá mức sẽ khiến cho con dần trở nên lười biếng.

Lúc nhỏ, cha mẹ dường như thay con làm tất cả mọi thứ, nhiều trẻ dường như không tự múc cơm, không tự mặc quần áo, không chịu dậy sớm dù những việc đó nằm trong khả năng của trẻ.

3. Không có động lực và mục tiêu cụ thể

Tâm lý ỷ lại sẽ thường thấy ở những trẻ không có mục tiêu và động lực rõ ràng. Các bạn không xác định được cụ thể bản thân muốn gì và cần làm gì. Chính vì thế mà nhiều trẻ tỏ ra hời hợt, vô tâm và phó mặc mọi thứ cho cha mẹ.

Những đứa trẻ này sẽ phụ thuộc khá nhiều vào gia đình, từ việc học tập cho đến các sinh hoạt hàng ngày. Trẻ hoàn toàn không có định hướng cho bản thân, không có động lực học tập, động lực cố gắng để làm bất cứ việc gì.

4. Sự bảo bọc, nuông chiều quá mức của gia đình

Sự bảo bọc, nuông chiều quá mức của gia đình khiến cho nhiều bạn trẻ hình thành tâm lý ỷ lại. Cha mẹ sợ con phải cực khổ, vất vả nên dễ có xu hướng nuông chiều, chăm sóc con cái quá mức.

Hiện nay có rất nhiều các gia đình dù con đã lớn và trưởng thành nhưng cha mẹ vẫn chăm sóc hết mực từ miếng cơm manh áo.

Nhiều trẻ dù nhỏ hay đã bước vào cấp 2, cấp 3, đại học nhưng cũng chưa bao giờ bước vào bếp, chưa phải dọn dẹp nhà hay làm bất cứ công việc gì nặng nhọc.

Sự bao bọc quá mức của gia đình khiến trẻ thiếu tính tự lập, thiếu đi những kỹ năng sống cần thiết. Sự yêu thương, bao bọc thái quá của cha mẹ vô tình gây hại cho con, khiến con mãi mãi chỉ là một “đứa trẻ” không chịu lớn.

5. Do cuộc sống quá đầy đủ

Một đứa trẻ được sống trong một gia đình có điều kiện tốt, tài chính ổn định sẽ giúp trẻ có được nhiều cơ hội phát triển hơn. Tuy nhiên, đây cũng có thể trở nên yếu tố gây hại cho trẻ nếu cha mẹ không có cách giáo dục đúng đắn.

Cũng bởi vì cuộc sống quá đầy đủ, trẻ nhỏ luôn được đáp ứngnhu cầu vật chất nên sẽ có nhiều xu hướng ỷ lại, không muốn nỗ lực. Khi đã có tất cả những thứ mình muốn thì con người sẽ không còn muốn phấn đấu hay cố gắng hơn nữa.

Những ảnh hưởng to lớn của tâm lý ỷ lại ở giới trẻ

Có thể nói, tâm lý ỷ lại ở giới trẻ là điều phá hủy cả tương lai của một thế hệ trẻ Việt.

Những đứa trẻ ỷ lại thường có xu hướng muốn dựa dẫm vào người khác, lười biếng, không muốn sử dụng sức lực, tư duy hay suy nghĩ vào bất cứ vấn đề nào xoay quanh cuộc sống.

Những ai có tâm lý ỷ lại đều thiếu tính quyết đoán, không có chủ kiến và sự kiên trì. Họ không thể tự mình đưa ra quyết định, và tất nhiên họ sẽ không có khả năng để đối mặt và giải quyết các vấn đề khó khăn xảy ra xung quanh cuộc sống.

Nếu không nhận được sự giúp đỡ, trẻ sẽ dễ rơi vào tình trạng bế tắc, hoang mang, trở nên bất loạn, thậm chí đối mặt với rất nhiều các hậu quả nghiêm trọng.

Trẻ nhỏ có tính ỷ lại thường không có khả năng làm chủ cuộc đời mình, không có sự sáng tạo, thiếu bản thân và dễ gặp phải thất bại trong hầu hết mọi việc.

Những người thành công luôn có niềm tin mãnh liệt, họ cố gắng và phấn đấu hết mình để đạt được mục tiêu và luôn sẵn sàng để đương đầu với mọi sóng gió, thử thách. Chính vì thế, ngay cả khi không nhận được sự giúp đỡ từ người khác, họ vẫn có đủ bản lĩnh để giải quyết khó khăn, hoàn thành mục tiêu đã đặt ra.

Có thể thấy, tâm lý ỷ lại gây ra nhiều hệ lụy không chỉ với bản thân các bạn trẻ, mà còn ảnh hưởng đến gia đình và xã hội. Hội chứng Hikikomori tại Nhật cũng là một hậu quả của tính ỷ lại.

Xem thêm: Hội chứng Hikikomori: Nhiều người trẻ tự xa lánh cộng đồng

Cha mẹ cần phải có cách giáo dục con thật tốt ngay từ khi còn nhỏ, giúp con hình thành tính tự lập, ý thức hơn về trách nhiệm của bản thân để không hình thành tính ỷ lại.

Còn nếu con đang có tâm lý ỉ lại, cha mẹ cần nhìn nhận lại cách đồng hành với con để có sự điều chỉnh phù hợp.

Giải pháp đồng hành cùng trẻ để ngăn chặn tính ỷ lại

Hãy cho con được làm những việc mà con có thể làm phù hợp với độ tuổi của con, bắt đầu từ những việc dễ đến việc khó, từ việc con thích đến những việc con chưa thích.

Có thể lúc đầu con sẽ rất lúng túng cần sự hỗ trợ của cha mẹ. Khi đó cha mẹ nên hướng dẫn, làm mẫu cho con và động viên con, con sẽ dần dần làm tốt hơn. Hãy dành cho con những lời khen ngợi thật lòng khi con có sự tiến bộ, có sự cố gắng.

Thêm vào đó, hãy trao cho con quyền lựa chọn và quyền ra quyết định trong khả năng và giới hạn phù hợp với con, đặc biệt là trong những vấn đề của con. Đừng sợ con vấp ngã, hãy cho con được sai và được trưởng thành.

Chuyên gia Tâm lý trị liệu Trần Thị Hương chia sẻ: “Một trong những điều mà Hương tâm đắc và chia sẻ với các bậc phụ huynh mà mình có duyên đồng hành là tư duy trao quyền. Hãy cho con có quyền tự chủ động thiết lập mục tiêu, lập các kế hoạch của con và hãy cho con có quyền để được làm những việc đó cho chính bản thân mình.”

Hiện nay, Chuyên gia Tâm lý trị liệu Trần Thị Hương đang hỗ trợ các bạn ở tuổi vị thành niên vượt qua các vấn đề tâm lý như ỷ lại, thiếu tự tin, sợ giao tiếp xã hội, sống khép kín, trầm cảm, rối loạn lo âu…, giúp các bạn trẻ tự tin thể hiện năng lực cá nhân.

Chuyên gia cũng đồng hành cùng cha mẹ để giúp các bậc phụ huynh thấu hiểu, kết nối với con tốt hơn. Từ đó, cha mẹ dễ dàng đồng hành và hỗ trợ con đạt được những mục tiêu trong học tập và cuộc sống một cách dễ dàng hơn.

Chuyên gia Trần Thị Hương cũng đang trực tiếp tham gia chương trình “Thiết lập mục tiêu, thổi bùng động lực cho năm học mới” của Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam.

Các con sẽ có lộ trình 5 tuần thay đổi bản thân như sau:

• Tuần 1: Tiếp cận – kết nối, khám phá ước mơ
• Tuần 2-3: Cập nhật tư duy, thổi bùng động lực
• Tuần 4: Thiết lập mục tiêu năm học
• Tuần 5: Lập kế hoạch năm học

Đây là chuỗi đồng hành với các Chuyên gia Tâm lý trị liệu hàng đầu dành cho học sinh, sinh viên từ 14 tuổi trở lên với mục tiêu giúp các con xây dựng động lực tự thân để có nền tảng vững chắc cho tương lai.

Kết hợp với mục tiêu cụ thể, xây dựng kế hoạch hành động phù hợp thì sẽ là đòn bẩy không chỉ giúp các con thoát khỏi tâm lý ỷ lại, mà còn tiến tới chủ động – làm chủ việc học tập nói riêng, và các vấn đề trong cuộc sống nói chung.

Nếu bạn cần sự hỗ trợ, đồng hành từ Chuyên gia Tâm lý trị liệu Trần Thị Hương, bạn có thể liên hệ qua Hotline: 096 589 8008  hoặc để lại thông tin tại đây. 

Tâm lý ỷ lại ở giới trẻ hoàn toàn có thể được ngan ngừa khi cha mẹ không nuông chiều, bảo bọc con quá mức, mà trao cho trẻ quyền lựa chọn. Nếu phụ huynh có thể cho trẻ đủ tự do, trẻ sẽ độc lập, tự chủ, và thành công hơn trong cuộc sống.

Tham khảo thêm:

• Trầm cảm do mạng xã hội – Thực trạng đáng báo động ở giới trẻ
• Đặc Tính Lười Biếng Xã Hội (Social Loafing) Là Gì?
• Nguyên nhân gây mất ngủ ở người trẻ tuổi và cách chữa trị an toàn