Phương pháp kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng

Nguyễn Thủy 6:44 - 27/07/2023

Đánh giá bài viết

Kích thích từ xuyên sọ (TMS) chữa trầm cảm nặng đang là một trong những phương pháp được ứng dụng khá phổ biến hiện nay. Các thống kê cho thấy rằng có đến 58% bệnh nhân trầm cảm nặng đáp ứng tuyệt đối với liệu pháp TMS. Trong số đó khoảng 37,1% bệnh nhân có dấu hiệu thuyên giảm và dần trở lại với cuộc sống bình thường.

Tổng quan về phương pháp kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng

Phương pháp kích thích từ xuyên sọ (TMS) được nghiên cứu và đưa vào thử nghiệm từ 1985. Ban đầu phương pháp này được áp dụng trong điều trị một số bệnh lý đau thần kinh kháng trị, hay những người mắc chứng đau mạn tính khác như đau thắt lưng, đau nửa đầu hay đau xơ cơ. Hiệu quả trong điều trị trầm cảm được ghi nhận từ năm 1993, đến năm 1995 bắt đầu được công nhận rõ ràng hơn qua các cuộc thử nghiệm tại Mỹ.

Kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng thường được áp dụng cho những bệnh nhân có dấu hiệu kháng thuốc, những người bị rối loạn trầm cảm tái diễn nhiều lần hoặc dai dẳng. Phương pháp này hầu như không xâm lấn, không gây ra bất cứ đau đớn hay khó chịu nào cho người bệnh nên được đánh giá khá cao hiện nay.

Để thực hiện phương pháp TMS người bệnh sẽ đeo một thiết bị trên đầu nhằm kích thích não bộ mà không xâm lấn. Thiết bị này giúp tạo ra các từ trường từ cuộn cảm từ tính đơn giản nhằm kích thích một vùng nhỏ trên bề mặt não thông qua da đầu. Bệnh nhân khi thực hiện TMS vẫn tỉnh táo trong suốt quá trình điều trị.

Nguyên lý hoạt động của thiết bị này là dùng máy tạo dòng điện từ 5000 ampere trở lên. Khi dòng điện này kết hợp với dây tạo xung từ trường để tạo ra các sóng từ tính ngắn, có cường độ cao đồng thời hướng vào bên trong não để tạo ra dòng điện cần thiết. Dòng điện này sẽ hướng vào vùng thái dương và đỉnh đầu đồng thời tác động lên những trung khu thần kinh đặc hiệu, thường là phía phần vỏ não trán bên trái có các hoạt động điện tích bất thường.

TMS sẽ gây ra hai loại tác động chính trên vỏ não, bao gồm

Tác động cục bộ do dòng điện làm kích thích các tế bào liên thần kinh ( interneuron)
Tác động xa do dòng điện làm kích thích các mối liên kết sợi trục, đặc biệt là trục tuyến giáp

Kết quả là các tác động sẽ làm tăng độ nhạy cảm của các noron thần kinh đồng thời giúp ổn định lại hệ thần kinh nội tiết, giúp chuyển đổi từ trạng thái mất cân bằng bộ não sang trạng thái ổn định hơn.

Kết quả thống kê trên thực tế đã cho thấy liệu pháp này có thể dùng điều trị thay thế cho khoảng 30-50% bệnh nhân trầm cảm nặng không còn đáp ứng thuốc. Khoảng 58% bệnh nhân trầm cảm nặng hoàn toàn đáp ứng với liệu pháp này mà không gặp các di chứng đồng thời 37,1% bệnh nhân giảm các triệu chứng trầm cảm và có thể nhanh chóng hòa nhập với cuộc sống bình thường.

Chữa trầm cảm bằng kích thích từ xuyên sọ kéo dài bao lâu?

Phương pháp kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng thường được tiến hành kéo dài trong 4- 6 tuần tùy từng tình trạng bệnh. Việc chẩn đoán và tiến hành các phiên điều trị bằng TMS cần được các chuyên gia, bác sĩ có kinh nghiệm thực hiện.

Một phiên điều trị thường kéo dài từ 5 phút đến 1 tiếng. Người bệnh không cần dùng các loại thuốc an thần hay giảm đau mà trực tiếp đeo thiết bị và các dụng cụ đeo tai để bảo vệ thính lực. Trong quá trình thực hiện, bệnh nhân có thể nghe thấy tiếng lách tách nhỏ và cảm nhận được như đang có gì gõ trên đầu nhưng không gây đau đớn.

Trong tuần đầu tiên, người bệnh có thể thực hiện liên tiếp trong 5 ngày, mỗi ngày 1 lần, trong tuần tiếp theo sẽ thực hiện 1- 3 lần điều trị. Nếu các đánh giá sau đó cho thấy người bệnh có đáp ứng với liệu pháp này bác sĩ sẽ tiến hành giai đoạn điều trị thứ 2 với 1 buổi/ 1 tuần trong 2 tháng và 3 tuần/ 1 buổi trong điều trị giai đoạn 3. Nếu không thấy người bệnh đáp ứng với liệu pháp sẽ được ngưng điều trị để chuyển sang các phác đồ khác.

Ưu điểm của phương pháp kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng

Kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng được đánh giá là phương pháp tốt nhất hiện nay trong điều trị bằng y khoa bởi đem lại nhiều lợi thế cho bệnh nhân và không có quá nhiều tác dụng phụ. Các ghi chép thực tế cũng cho thấy chưa có bất cứ trường hợp nào áp dụng liệu pháp này làm tình trạng bệnh nặng hơn.

Tất nhiên TMS vẫn gây ra một số tác dụng phụ nhưng khi so sánh với các phương pháp điều trị khác thì rất ít. Thường các triệu chứng cũng chỉ xuất hiện nhất thời, trong thời gian ngắn, không kéo dài nên người bệnh có thể hoàn toàn yên tâm.

Cụ thể một số lợi ích rõ ràng của TMS bao gồm:

Không cần dùng thuốc nên không gây hại cho các cơ quan bên trong như gan, thận
Không cần phẫu thuật hay thực hiện xâm lấn để gắn các thiết bị điện từ
Không gây đau đớn khó chịu trong suốt quá trình điều trị, ngay khi vừa điều trị xong bệnh nhân vẫn có thể tự đi lại hay điều khiển phương tiện giao thông như bình thường
Thời gian mỗi lần điều trị khá ngắn
Có thể áp dụng cho nhiều đối tượng, nhiều bệnh lý bao gồm rối loạn trầm cảm nặng không đáp ứng thuốc, bệnh nhân rối loạn tâm thần, rối loạn ăn uống, bệnh nhân rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, người mắc chứng tâm thần phân liệt hay những người các stress căng thẳng sau chấn thương.
Bệnh thực sự có những cải thiện tốt chính là yếu tố quan trọng nhất giúp phương pháp này được đánh giá cao.

Tuy nhiên, chi phí kích thích từ xuyên sọ trên thực tế còn khá cao. Hơn nữa, không phải bất kỳ cơ sở y tế nào cũng có khả năng thực hiện phương pháp này. Do đó người bệnh cần lựa chọn địa chỉ uy tín, có chuyên gia và bác sĩ giỏi, nhiều kinh nghiệm để trao gửi niềm tin.

Các tác dụng phụ không mong muốn

Như đã nói không có bất cứ một phương pháp nào có thể hoàn hảo 100%. Kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng vẫn có một số tác dụng phụ không mong muốn, bao gồm:

Thường gặp: nhức đầu; người bệnh cảm thấy khó chịu hay ngứa ngáy tại vùng da đầu đặt điện cực, một số trường hợp có thể gây co thắt hoặc giật cơ mặt, đỏ da.
Hiếm gặp: có thể co giật nhẹ, gây loạn thần ở bệnh nhân bị rối loạn lưỡng cực; hoặc có thể mất thính lực nếu người bệnh không đáp ứng hay đeo các thiết bị bảo hộ tai đạt chuẩn

May mắn với các triệu chứng thường gặp các tác dụng phụ này thường không kéo dài và cũng không quá trầm trọng. Với các trường hợp hiếm gặp có thể liên quan đến cơ địa, một số bệnh lý người bệnh đang điều trị hay do các chất lượng thiết bị chưa được đảm bảo. Người bệnh cần tìm đến các cơ sở y tế uy tín để thực hiện điều trị nhằm đảm bảo an toàn và nhận được kết quả tốt nhất.

Kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng chống chỉ định với ai?

Cần chú ý bản chất của phương pháp TMS là kích thích sóng não thông qua nguồn điện, bởi vậy không phải ai cũng là đối tượng có thể áp dụng phương pháp này. Những đối tượng không được áp dụng phương pháp này bao gồm:

Bệnh nhân bị động kinh hoặc co giật khác
Người có cấy ghép kim loại (metallic implants) trong hộp sọ
Người nghiện ma túy ( tuy nhiên vẫn có thể áp dụng với bệnh nhân đang cai thuốc lá)
Phụ nữ đang mang thai hoặc muốn có thai

Với những bệnh nhân có cấy ghép kim loại (metallic implants) trong hộp sọ trong một số trường hợp vẫn có thể xem xét thực hiện phương pháp này nếu đạt đủ yêu cầu. Tuy nhiên do sóng điện từ TMS khá mạnh nên bác sĩ vẫn khuyến cáo không nên thực hiện đặc biệt nếu có các thiết bị sau:

Kẹp (clip) hay cuộn dây (coil) với bệnh nhân điều trị túi phình
Ống đỡ động mạch (stent)
Thiết bị kích thích cấy ghép
Thiết bị cấy ghép kích thích não sâu hoặc dây thần kinh phế vị
Thiết bị cấy ghép điện tử, như máy tạo nhịp tim hoặc máy bơm thuốc
Điện cực theo dõi hoạt động não bộ
Vật liệu cấy ghép ốc tai điện tử
Các vật liệu cấy ghép từ trường
Các mảnh vụn tròn

Những đối tượng cần thông báo với bác sĩ:

Người bệnh trầm cảm hay các bệnh lý khác đang đùng bất cứ loại thuốc nào, kể cả các loại thực phẩm chức năng, thuốc bổ, vitamin cần được xem xét và có thể cần ngưng thuốc một thời gian nếu muốn điều trị bằng TMS.
Bệnh nhân mắc đồng thời các bệnh tâm thần khác như rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn tâm thần;
Người bệnh gặp các tổn thương não trước đó có liên quan đến tai nạn, chấn thương, khối u não, đột quỵ;
Bệnh nhân thường xuyên bị đau đầu cũng cần thông báo cho bác sĩ để được xem xét

Tốt nhất khi làm các xét nghiệm kiểm tra bạn nên trao đổi thật kỹ với bác sĩ về tình trạng sức khỏe bệnh lý, trả lời trung thực các câu hỏi của bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

So với điều trị bằng thuốc hay trị liệu tâm lý, kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng có chi phí điều trị khá cao. Tuy nhiên xem xét các hiệu quả mà phương pháp này đem lại thì đây hoàn toàn xứng đáng.

Hiện nay cũng khá nhiều bệnh viện đã và đang tiến hành áp dụng phương pháp kích thích từ xuyên sọ chữa trầm cảm nặng. Nếu bạn muốn thực hiện điều trị bằng phương pháp này nên tìm hiểu và liên hệ trực tiếp với bệnh viện để được hỗ trợ chi tiết nhất. Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp này.

Bình luận (2)

Minh Linh says: Trả lời

Chi phí cho pp điều trị này như thế nào?
1. Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam says: Trả lời
  
  Chào bạn, phương pháp này hiện chưa được Trung tâm áp dụng nên chưa có chi phí cụ thể cho bạn nhé. Chúc bạn một ngày tốt lành!