Rối loạn lưỡng cực là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn tâm lý khiến người bệnh thay đổi cảm xúc nhanh chóng, bao gồm các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm đan xen, hoặc xảy ra đồng thời. Việc can thiệp sớm và đúng cách có thể làm giảm triệu chứng của bệnh, gia tăng chất lượng sống.

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực là một dạng rối loạn tâm thần ảnh hưởng đến hành vi và cảm xúc. Tình trạng này có thể diễn ra nhiều lần trong ngày, và kéo dài vài tuần hoặc vài tháng.

Biểu hiện đặc trưng là các giai đoạn rối loạn trầm cảm, kết hợp với một giai đoạn rối loạn hưng cảm, hoặc hưng cảm nhẹ. Vì thế, căn bệnh này còn được gọi là bệnh rối loạn hưng – trầm cảm.

rối loạn lưỡng cực là gì
Rối loạn lưỡng cực còn được gọi là rối loạn hưng trầm cảm, với đặc trưng là sự chuyển đổi bất thường giữa hai trạng thái buồn bã và hưng phấn.

Rối loạn lưỡng cực là một trong các căn bệnh liên quan đến tâm lý hiện đang khá phổ biến. Bệnh lý này có thể xuất hiện ở bất kì đối tượng nào, không phân biệt giới tính hay độ tuổi.

Theo kết quả thống kê, rối loạn lưỡng cực đang ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số thế giới. Những đối tượng dễ mắc chứng rối loạn lưỡng cực bao gồm:

  • Những người ở độ tuổi dưới 25.
  • Phụ nữ đang mang thai, phụ nữ sau khi sinh con, hoặc đang cho con bú khoảng 6 đến 12 tháng đầu tiên.
  • Những đối tượng có tiền sử mắc trầm cảm, hoặc những người thân trong gia đình đã mắc căn bệnh này.
  • Các đối tượng thường xuyên phải chịu nhiều áp lực, căng thẳng từ công việc, học tập, gia đình.
  • Lạm dụng rượu bia, chất kích thích
  • Người bệnh từng bị tổn thương tâm lý

Bệnh rối loạn cảm xúc lưỡng cực gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất người bệnh. Thay đổi cảm xúc thất thường khiến người bệnh mệt mỏi, ảnh hưởng đến công việc, học tập, nghỉ ngơi hoặc các hoạt động hàng ngày.

Triệu chứng của rối loạn lưỡng cực

Người bệnh có thể đang trong trạng thái vui vẻ, hưng phấn, tràn đầy năng lượng trong thời điểm này. Nhưng chỉ sau vài phút, mọi thứ thay đổi và họ chuyển sang tâm trạng u buồn, chán nản, tuyệt vọng, và tự cô lập bản thân mình.

Mức độ nghiêm trọng và ảnh hưởng của các triệu chứng phụ thuộc vào bệnh tình của mỗi người. Một số dấu hiệu nhận biết về trạng thái trầm cảm của những người rối loạn lưỡng cực bao gồm:

  • Khí sắc u buồn, tâm trạng chán nản, không có sức sống.
  • Cơ thể di chuyển chậm chạp, chân tay uể oải, không thực hiện được việc gì.
  • Mất dần niềm vui và cảm hứng với mọi thứ
  • Luôn có những suy nghĩ tiêu cực, bi quan về cuộc sống.
  • Giận dữ, cáu gắt một cách vô cớ
  • Ngại giao tiếp với mọi người và muốn cô lập bản thân.
  • Khó tập trung, trí nhớ bị suy giảm, khó đưa ra quyết định.
  • Khó ngủ, ngủ không ngon giấc.
  • Ham muốn tình dục giảm
  • Cơ thể mệt mỏi, đau lưng, đau đầu.
  • Suy nghĩ về cái chết, có ý định muốn tự sát
trầm cảm rối loạn lưỡng cực
Giai đoạn trầm cảm rối loạn lưỡng cực khiến người bệnh chán nản, u sầu, mất sức sống, mất niềm tin vào cuộc sống, và có suy nghĩ tiêu cực.

Những dấu hiệu nhận biết của trạng thái hưng cảm trong bệnh rối loạn lưỡng cực:

  • Cảm giác hưng phấn quá mức gây mất kiểm soát hành vi và ngôn từ
  • Khó tập trung, suy nghĩ nhanh và nói nhanh
  • Năng lượng dư thừa khiến người bệnh rơi vào cảm giác hưng phấn, sức khỏe và trạng thái tinh thần tăng cao, tăng khả năng làm việc
  • Trạng thái hưng phấn khiến người người bệnh khó bình tĩnh, do đó công việc đòi hỏi sự tập trung rất khó hoàn thành
  • Rơi vào trạng thái nghiện rượu, bia, thuốc lá,…khiến cơ thể suy nhược, uể oải
  • Không cảm thấy buồn ngủ, không mệt mỏi mà luôn phấn khích

Nguyên nhân dẫn đến bệnh rối loạn lưỡng cực

Theo nhận định của các chuyên gia, hiện nay chưa có những bằng chứng hay nghiên cứu chính xác về nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên bệnh sẽ có khả năng bị kích phát và hình thành khi chịu ảnh hưởng của một số yếu tố dưới đây:

  • Thay đổi nội tiết tố
  • Yếu tố di truyền
  • Ảnh hưởng môi trường
  • Sự thay đổi quá trình sinh học diễn ra trong cơ thể
  • Thiếu hụt các chất dẫn truyền thần kinh
  • Lạm dụng chất kích thích

Trong một số trường hợp, người mắc rối loạn lưỡng cực không tìm ra yếu tố kích phát bệnh. Mỗi người sẽ bị ảnh hưởng bởi một nguyên nhân khác nhau, cũng có những người chịu ảnh hưởng cùa nhiều yếu tố.

Chẩn đoán bệnh rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực là một căn bệnh khá phức tạp khiến việc chẩn đoán và điều trị cũng gặp nhiều khó khăn.

Thời gian chữa bệnh có thể kéo dài nếu triệu chứng không thuyên giảm. Một số trường hợp người bệnh chỉ có thể thuyên giảm triệu chứng, và phải chấp nhận sống chung với căn bệnh này đến hết đời

chẩn đoán bệnh rối loạn cảm xúc lưỡng cực
Việc chẩn đoán rối loạn lưỡng cực sẽ dựa trên những triệu chứng bệnh nhân cung cấp, tiền sử gia đình và một số xét nghiệm cần thiết

Để chẩn đoán rối loạn lưỡng cực, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng thông qua bài test chuyên môn, đồng thời khai thác tiền sử bệnh lý của người bệnh.

Mục đích của việc thăm khám nhằm:

  • Kiểm tra và đánh giá xem người bệnh có những dấu hiệu nhận biết của trầm cảm, kèm theo các triệu chứng của chứng hưng cảm nhẹ không.
  • Biết được bệnh nhân có những dấu hiệu không điển hình như buồn ngủ, mệt mỏi, ngủ nhiều không kiểm soát hoặc rối loạn vận động.
  • Xác định được suy nghĩ, cảm xúc của người bệnh, phác họa biểu đồ tâm trạng, giấc ngủ để thuận tiện cho việc điều trị.
  • Nắm rõ người bệnh có đang sử dụng thuốc chống trầm cảm hoặc các loại thuốc có liên quan.

Ngoài ra, để đảm bảo tính chính xác của kết quả chẩn đoán, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân tiến hành xét nghiệm máu hoặc nước tiểu nếu cần.

Phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực

Hiện nay các phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực chỉ có tác dụng hỗ trợ làm giảm bớt các triệu chứng của bệnh, tùy vào mức độ bệnh lý của mỗi người mà hiệu quả sẽ khác nhau.

Thông thường các phương pháp chữa bệnh sẽ phải đảm bảo 3 nguyên tắc là: giảm nhanh các triệu chứng, phục hồi hiệu quả các chức năng, và ngăn ngừa tái phát.

1. Điều trị bằng thuốc

Rối loạn lưỡng cực vừa và nghiêm trọng được cân nhắc điều trị bằng thuốc. Đặc biệt nếu người bệnh có hành vi loạn thần, tự cô lập bản thân, rối loạn ăn uống, có suy nghĩ về cái chết và muốn tự sát

Thuốc giúp giảm nhanh các triệu chứng rối loạn cảm xúc. Các loại thuốc đặc trị có tác dụng ức chế, và cân bằng lại cảm xúc hiệu quả.

  • Thuốc hỗ trợ điều trị giai đoạn hưng cảm: thuốc điều chỉnh khí sắc, thuốc an thần
  • Thuốc hỗ trợ điều trị giai đoạn trầm cảm: thuốc chống trầm cảm 3 vòng, thuốc chống trầm cảm đa vòng, thuốc chống trầm cảm SSRI
thuốc rối loạn lưỡng cực
Phương pháp điều trị bằng thuốc thường được áp dụng cho các trường hợp bệnh nặng, các triệu chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến người bệnh.

Lưu ý khi dùng thuốc:

  • Người bệnh không được tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
  • Tuân thủ đúng hướng dẫn và liều dùng, không tự ý tăng giảm liều lượng của thuốc.
  • Trong quá trình sử dụng nếu có xuất hiện các dấu hiệu bất thường cần báo ngay với bác sĩ chuyên khoa để được ngăn chặn kịp thời.
  • Bảo quản thuốc ở nơi có nhiệt độ phù hợp.
  • Việc sử dụng thuốc có thể được duy trì trong nhiều năm, có trường hợp phải sử dụng cả đời để để ngăn ngừa tình trạng tái phát.

2. Trị liệu tâm lý

Điều trị rối loạn lưỡng cực bằng trị liệu tâm lý là một phương pháp được đánh giá rất cao, và là lựa chọn hàng đầu của nhiều chuyên gia.

Với biện pháp này, bệnh nhân sẽ được chia sẻ, trò chuyện cùng các chuyên gia tư vấn tâm lý nhằm tháo gỡ những khúc mắc. Khi nhận ra cảm xúc bất thường, người bệnh có thể tìm ra hướng giải quyết phù hợp.

ads cao kim thắm chuyên gia tâm lý trị liệu

Xem thêm: Hành trình vượt qua rối loạn lưỡng cực bằng trị liệu tâm lý của H.D

Liệu pháp tâm lý được đánh giá là có tác động tích cực đến tinh thần, không gây hại cho người bệnh vì không tác động trực tiếp như khi sử dụng thuốc.

Các bác sĩ tâm lý sẽ dùng các phương pháp tâm lý trị liệu như liệu pháp nhận thức-hành vi để giúp bệnh nhân cải thiện một cách tự nhiên, dần hồi phục được sức khỏe và tâm trạng.

Quá trình điều trị tâm lý thường tốn nhiều thời gian và yêu cầu sự phối hợp tốt từ người bệnh. Tốc độ và khả năng hồi phục của từng bệnh nhân là khác nhau, do đó thời gian điều trị cũng có sự khác biệt.

Điều trị tâm lý cần được thực hiện tại bệnh viện, hoặc các trung tâm tư vấn tâm lý uy tín để có kết quả tốt nhất.

3. Áp dụng phương pháp sốc điện

Nếu các triệu chứng không có chuyển biến tích cực, dù đã được điều trị bằng phương pháp tâm lý và sử dụng thuốc, bác sĩ có thể cân nhắc áp dụng phương pháp sốc điện.

Phương pháp này giúp đưa một dòng điện với cường độ thích hợp vào não để kích thích não bộ, làm giảm các triệu chứng rối loạn lưỡng cực.

Liệu pháp sốc điện chỉ được áp dụng với một số trường hợp đặc biệt. Nguyên nhân là do liệu pháp có thể khiến bệnh nhân bị mất trí nhớ, lú lẫn trong một thời gian ngắn.

Thông thường sẽ có loại sốc điện như sốc điện lưỡng cực, đơn cực, sốc điện bằng công nghệ Propofon và sốc điện truyền thống. Với phương pháp này người bệnh thường sẽ thực hiện khoảng từ 8 đến 12 lần.

điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực
Phương pháp sốc điện chỉ được áp dụng cho các trường hợp kháng thuốc hoặc trị liệu tâm lý không thành công.

Ngoài các phương pháp điều trị nêu trên, bệnh nhân cũng cần chú ý thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt để có cuộc sống lành mạnh hơn.

Người bệnh nên tăng cường luyện tập thể dục thể thao, bắt đầu tập gym hay yoga để thả lỏng tâm trạng, hạn chế những nguồn năng lượng tiêu cực, và nâng cao tinh thần.

Ngoài ra, việc duy trì ăn uống bữa, ngủ sớm dậy sớm, không tạo áp lực cho bản thân, cũng giúp việc kiểm soát các triệu chứng rối loạn lưỡng cực diễn ra nhanh chóng hơn.

Người bệnh nên đến gặp bác sĩ và các chuyên gia tâm lý để được thăm khám, và áp dụng các phương pháp kiểm soát tốt nhất chứng bệnh nguy hiểm này.

Có lẽ bạn quan tâm:

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *