Áp lực đồng trang lứa (Peer Pressure) và cách vượt qua

Áp lực đồng trang lứa (Peer Pressure) phổ biến hơn ở thanh thiếu niên và người trẻ. Thành công của bạn bè, người đồng trang lứa khiến nhiều người ganh tị, xen lẫn với cảm giác tự ti.

Áp lực đồng trang lứa (Peer Pressure) là gì? Thực trạng hiện nay

Áp lực đồng trang lứa (Peer Pressure) đề cập đến sự áp lực, căng thẳng trước thành công của bạn bè, hoặc những người cùng tuổi, cùng thế hệ.

Tâm lý chung của mọi người là thường so sánh bản thân với những người cùng tuổi. Khi bạn bè đồng trang lứa gặt hái được thành công, bản thân sẽ phải chịu sức ép rất lớn.

Áp lực đồng trang lứa hiện diện trong mọi môi trường, từ gia đình, trường học, công sở đến xã hội. Thống kê cho thấy, độ tuổi từ 14 đến 30 tuổi là đối tượng bị ảnh hưởng nặng nhất.

Nhìn nhận khách quan thì áp lực đồng trang lứa có thể tạo động lực cho chúng ta cố gắng. Điều này có thể kích phát những năng lực tiềm ẩn, giúp ta đối mặt với thử thách, khó khăn.

Tuy nhiên, Peer Pressure cũng khiến cho nhiều người rơi vào trạng thái khủng hoảng. Họ mất sự tự tin, lo sợ và e ngại khi bắt đầu thử thách.

Nhiều người có xu hướng trốn tránh vì sợ phải nhìn thấy sự thành công của người khác. Khi xung quanh ai ai cũng thành công, sự thất bại và kém cỏi của bản thân trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Biểu hiện của áp lực đồng trang lứa – Peer Pressure

Peer Pressure thường gây ra những cảm xúc tiêu cực. Đó là tâm lý căng thẳng, áp lực, xen lẫn cảm giác ganh tị và tự trách. Áp lực đồng trang lứa thường có những biểu hiện như sau:

• Không ngừng so sánh bản thân và người khác.
• Có cảm giác thua kém, kém cỏi hơn người khác về mọi mặt.
• Căng thẳng khi nghĩ về thành công của bạn bè
• Luôn tự tạo áp lực cho bản thân
• Tinh thần mệt mỏi, khủng hoảng và kiệt quệ.
• Luon có cảm giác khó chịu, bồn chồn, dễ cáu gắt.
• Nhìn nhận mọi thứ vô cùng tiêu cực
• Có xu hướng đánh giá thấp bản thân.
• Liên tục cập nhật thông tin từ bạn bè, đặc biệt từ những người thanh công, giàu có, hoàn hảo.
• Đánh mất chính mình vì muốn xây dựng hình mẫu theo tiêu chuẩn chung của xã hội.
• Né tránh gặp gỡ bạn bè
• Lo sợ bị so sánh hoặc phải nghe về thành công của người khác.
• Hay nói về người khác, đặc biệt là những người có địa vị cao, thành công khi tuổi còn trẻ.

Ngoài ra, người bị áp lực đồng trang lứa còn có biểu hiện phô trương ngoại hình, công việc, thu nhập,… nhưng không chia sẻ cụ thể. Họ lo sợ mọi người biết được sự kém cỏi, thất bại của bản thân.

Nguyên nhân gây ra áp lực đồng trang lứa

Áp lực đồng trang lứa không chỉ xuất phát từ tâm lý so sánh thông thường, mà còn bắt nguồn từ sự bùng nổ của internet, và khát khao khẳng định cái tôi.

1. Sự bùng nổ của internet

Internet giúp mọi người kết nối với nhau một cách thuận lợi, không bị giới hạn về không gian, địa lý. Song bên cạnh những mặt tích cực, internet cũng có nhiều hạn chế.

Sự bùng nổ của internet là “chất xúc tác” khiến cho áp lực đồng trang lứa trở nên nghiêm trọng. Nguyên nhân là do người có xu hướng khoe khoang cuộc sống trên mạng xã hội.

Cuộc sống hào nhoáng, bằng cấp cao, sự nghiệp thành công được thể hiện qua những bức hình được chỉnh sửa chỉn chu. Không ít người cảm thấy áp lực khi nhìn vào hình ảnh này.

Trẻ tuổi và chưa có nhiều trải nghiệm, người trẻ rất dễ bị choáng ngợp trước sự hào nhoáng. Hình ảnh này sẽ xâm chiếm hết suy nghĩ, khiến họ luôn so sánh bản thân với người khác.

• Bạn bè: thành công, ngoại hình đẹp, có danh vọng, có tiền bạc, và tương lai rộng mở,…
• Bản thân: kém cỏi, nghèo khổ, không có ngoại hình, cuộc sống áp lực, công việc bấp bênh, không có năng lực,…

Người trẻ liên tục theo dõi hình ảnh hào nhoáng của bạn bè, dù đó chưa hẳn là sự thật, rồi tự áp lực bản thân. Không ít người phải đối mặt với cảm giác mặc cảm, thiếu tự tin trong thời gian dài.

Thực tế, những hình ảnh trên mạng xã hội không thể hiện chính xác cuộc sống của chủ nhân. Nhiều trường hợp còn là chiêu trò lừa đảo, nhưng nhiều người không nhận ra.

Xem thêm: Phân tích tâm lý đám đông trên mạng xã hội và những ảnh hưởng

2. Mong muốn được công nhận, khẳng định bản thân

Người trẻ muốn sự thừa nhận của mọi người về năng lực, bản lĩnh. Khao khát khẳng định bản thân khiến họ ganh tị, căng thẳng và áp lực nhìn thấy thành công của người khác.

Cuộc sống của thế hệ trước còn nhiều khó khăn, nên yêu cầu bản thân không cao. Tìm kiếm được công việc ổn định, có thu nhập đã là ước mơ lớn đối với rất nhiều người.

Tuy nhiên trong bối cảnh hiện tại, người trẻ cần nhiều hơn thế. Họ không chỉ có những nhu cầu cơ bản, mà còn đòi hỏi cao hơn ở bản thân.

Hiện nay, cuộc sống của thoải mái hơn. Người trẻ có cơ hội học hành và phát triển như nhau. Do đó, sự cạnh tranh giữa người với người cũng khốc liệt hơn.

Người trẻ khao khát thành công vì muốn khẳng định bản lĩnh dù tuổi đời còn trẻ. Vậy nên khi nhìn thấy bạn bè thành công, họ sẽ cảm thấy áp lực vì mình quá thua kém.

3. Định kiến xã hội

Ngày nay, những định kiến đã dần được nới lỏng. Người trẻ có cuộc sống thoải mái hơn, không bị ràng buộc quá nhiều bởi các nguyên tắc, quy chuẩn cứng nhắc.

Dù vậy, định kiến xã hội vẫn đang tác động phần nào lên tâm lý của mọi người. Tiêu chuẩn chung của xã hội vô tình gây ra áp lực với rất nhiều người trẻ. Ví dụ:

• Sau khi tốt nghiệp cấp 3 phải vào đại học.
• Phải nhanh chóng tìm được công việc sau khi tốt nghiệp.
• Công việc phải có thu nhập cao, ổn định, và có cơ hội thăng tiến
• Phải kết hôn trước năm 30 tuổi

Những người chật vật để đi tìm đam mê, gian nan khi khởi nghiệp,… sẽ khó có thể theo kịp hành trình trên. Họ loay hoay với sự nghiệp khi bạn bè đã có công việc, gia đình ổn định.

Hành trình của họ khác biệt so với tiêu chuẩn chung mà xã hội hướng đến. Và đương nhiên bản thân họ cũng sẽ phải đối mặt với áp lực đồng trang lứa.

4. Cách giáo dục của gia đình

Cha mẹ có thói quen so sánh con cái với người khác. Từ nhỏ, trẻ đã phải đối mặt với áp lực học tập, sự so sánh về điểm số, thành tích, tài năng với bạn bè, và anh chị em trong gia đình.

Khi con cái lớn lên, cha mẹ lại có xu hướng so sánh trường đại học, công việc, mức lương và ti tỉ những tiêu chuẩn khác. Điều này khiến áp lực đồng trang lứa đè nặng lên vai con cái.

Khi chứng kiến thành công của bạn bè, bên tai họ sẽ văng vẳng những tiếng trách móc, so sánh của cha mẹ. Họ bị nhấn chìm trong cảm xúc tồi tệ nhất.

5. Do đặc điểm tính cách

Peer Pressure có thể ảnh hưởng đến bất cứ đối tượng nào. Tuy nhiên, tình trạng này phổ biến hơn ở người trẻ, hoặc người có tính cách nhút nhát, thiếu tự tin, ngại giao tiếp.

Đặc điểm tính cách này khiến họ không tin tưởng vào bản thân, ngại thử thách, lựa chọn trốn tránh. Họ không nhìn thấy điểm mạnh của mình mà chỉ chăm chăm vào những điểm còn hạn chế.

6. Ảnh hưởng của văn hóa tập thể

Ở phương Tây, chủ nghĩa cá nhân luôn được đặt lên hàng đầu. Họ tôn trọng mong muốn và nhu cầu của bản thân, thay vì bị chi phối bởi những người xung quanh.

Ngược lại, người Châu Á nói chung và người Việt nói riêng bị ảnh hưởng bởi văn hóa tập thể. Văn hóa tập thể nhấn mạnh nhu cầu của một nhóm người, thay vì mục tiêu cá nhân.

Việc người trẻ chạy theo yêu cầu của số đông gây ra áp lực đồng trang lứa. Thay vì lắng nghe mong muốn và nhu cầu của bản thân, họ chạy theo điều không phù hợp.

6. Thường xuyên thất bại

Áp lực đồng trang lứa cũng có thể hình thành sau nhiều lần thất bại. Hạn chế về kỹ năng, kinh nghiệm khiến người trẻ chật vật trong hành trình khởi nghiệp và khẳng định bản thân.

Muốn thành công, đa phần đều phải trải qua thất bại. Tuy nhiên, thất bại quá nhiều lần khiến niềm tin giảm sút, đánh mất đi sự tự tin vào bản thân.

Khi nhìn người khác thành công, họ bị ám ảnh về sự vô dụng của bản thân. Thất bại để lại ám ảnh về tâm lý, và điều này khiến cho người trẻ càng bị gánh nặng bởi áp lực đồng trang lứa.

Áp lực đồng trang lứa – Cú hích hay là gánh nặng?

Áp lực đồng trang lứa là một con dao hai lưỡi. Hiện tượng nay là “cú hích” hay “gánh nặng” phụ thuộc hoàn toàn vào bản thân mỗi người.

1. Lợi ích của áp lực đồng trang lứa

Ở mức vừa phải, áp lực sẽ tạo ra động lực và trở thành “cú hích” giúp các bạn trẻ hăng say hơn khi học tập, làm việc. Những lợi ích từ áp lực đồng trang lứa – Peer Pressure bao gồm:

• Tạo động lực để bản thân hoàn thiện hơn cả về năng lực và tính cách.
• Thức tỉnh những bạn trẻ có lối sống hưởng thụ
• Giúp người trẻ xác định mục tiêu và cố gắng hơn trong cuộc sống.
• Rèn luyện khả năng thích nghi với các trở ngại, yếu tố không thuận lợi.
• Học cách nhìn nhận vấn đề toàn diện, khách quan, học được cách kiểm soát cảm xúc tiêu cực.

2. Tác động tiêu cực của áp lực đồng trang lứa

Hầu hết mọi người đều phải đối mặt với tác động tiêu cực từ áp lực đồng trang lứa. Tuy nhiên, thời gian và mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc vào cách nhìn nhận của mỗi người.

Nếu không biết cách vượt qua, Peer Pressure thực sự là “gánh nặng” ngăn cản sự phát triển và khiến các bạn trẻ đánh mất chính mình.

Xét theo khía cạnh tiêu cực, áp lực đồng trang lứa sẽ gây ra những hệ lụy như sau:

• Căng thẳng kéo dài, có thể phát triển thành trầm cảm.
• Đánh mất bản thân, không ngừng chạy theo mục tiêu và hình mẫu của người khác đặt ra.
• Tâm trạng không ổn định, dễ kích động, giảm khả năng tập trung khi làm việc.
• Đánh mất sự tự tin, xem nhẹ và hạ thấp bản thân.
• Chọn lối sống buông thả để quên đi áp lực đồng trang lứa.
• Chìm đắm trong bia rượu và những cuộc vui bất tận để quên đi sự thất bại, kém cỏi của bản thân.
• Gây ra nhiều vấn đề thể chất như mất ngủ, suy nhược tinh thần,….

7 điều nên làm để vượt qua áp lực đồng trang lứa

Trang bị cách vượt qua Peer Pressure là kỹ năng cần thiết để giúp các bạn trẻ giảm ảnh hưởng tiêu cực, và tạo dựng cho mình động lực để hoàn thiện hơn mỗi ngày.

1. Chấp nhận bản thân

Bạn cần phải học cách chấp nhận việc bản thân còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, chấp nhận không đồng nghĩa với cam chịu hay buông xuôi.

Chấp nhận bản thân để nhìn lại ưu nhược điểm của mình một cách khách quan. Có như vậy, bạn mới có thể hoàn thiện hơn mỗi ngày.

Áp lực đồng trang lứa là một phần tất yếu của cuộc sống. Hãy học cách chấp nhận, thay vì chỉ chăm chăm nhìn vào sự kém cỏi của bản thân và sự thành công của người khác.

2. Tìm người để chia sẻ

Nếu cần người trò chuyện, bạn nên tìm ai đó để chia sẻ. Trút bầu tâm sự giúp bạn thoải mái, nhẹ nhàng hơn. Áp lực trước thành công của bạn bè là điều dễ hiểu, không cần trốn tránh.

Khi chia sẻ với người khác, cả hai sẽ có sự thấu cảm, từ đó giúp xoa dịu đáng kể những cảm xúc tiêu cực. Đối phương cũng sẽ giúp bạn nhìn nhận khách quan hơn về thế mạnh của mình.

Bất cứ ai cũng sẽ có vấn đề trong cuộc sống, vì vậy hãy cởi mở chia sẻ những trăn trở với người thân và bạn bè. Góc nhìn của người ngoài cuộc có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn.

3. Loại bỏ những mối quan hệ tiêu cực

Áp lực đồng trang lứa có thể đến từ những mối quan hệ độc hại. Bạn sẽ liên tục bị đem lên bàn cân so sánh, từ học vấn cho đến công việc, mức lương và bạn đời.

Việc bị so sánh liên tục khiến bạn đánh mất sự tự tin và nhìn nhận sai lệch về bản thân. Bạn quên mất bản thân cũng có những thế mạnh riêng.

Hãy sàng lọc lại để lựa chọn duy trì mối quan hệ với những người bạn thật sự. Từ chối những cuộc gặp gỡ mà bạn biết chắc chắn chỉ mang đến những cảm xúc tiêu cực.

4. Không so sánh bản thân với ai khác

Ngừng so sánh bản thân với người khác là cách tốt nhất để vượt qua áp lực đồng trang lứa. Mỗi cá thể là độc nhất và việc so sánh dù ở hình thức nào cũng vô cùng khập khiễng.

So sánh bản thân với người khác hoàn toàn không mang lại bất cứ ích lợi gì. Thứ duy nhất bạn nhận được là một loạt các cảm xúc tiêu cực, sự nặng nề và bức bối.

Không so sánh bản thân với người khác là bước đầu để yêu thương chính mình. Yêu thương chính mình sẽ giúp cuộc sống trở nên tốt đẹp và dễ dàng hơn.

5. Sử dụng mạng xã hội một cách thông minh

Một trong những cách để vượt qua Peer Pressure là sử dụng mạng xã hội một cách thông minh. Những hình ảnh hào nhoáng trên mạng đôi khi không phản ánh đúng cuộc sống thực sự.

Hãy học cách bỏ qua những hình ảnh làm bạn cảm thấy áp lực, không soi mói và tò mò cuộc sống của người khác. Đừng chú ý nhiều đến người khác, mà nên chú tâm vào bản thân.

Sử dụng mạng xã hội thông minh không chỉ giúp bạn vượt qua Peer Pressure, mà còn tránh được các hiện tượng tâm lý như hội chứng tâm lý FOMO.

6. Đặt ra mục tiêu phù hợp

Do áp lực đồng trang lứa, nhiều người đặt ra mục tiêu vượt quá khả năng của bản thân.

Năng lực của mỗi người là mỗi khác nên bạn không thể đi theo hành trình của người khác. Thay vào đó, hãy theo đuổi những gì bản thân thật sự đam mê và yêu thích.

Đặt ra mục tiêu phù hợp với bản thân sẽ giúp bạn gỡ bỏ được áp lực đè nặng trên vai. Khi có mục tiêu, bạn cũng sẽ cố gắng, nỗ lực hơn trong quá trình học tập và làm việc.

7. Tìm gặp chuyên gia tâm lý

Thực sự, không phải ai cũng có thể vượt qua áp lực đồng trang lứa. Nhiều người trẻ không thể vực dậy sau khủng hoảng và biến cố.

Thất bại liên tục, chật vật theo đuổi đam mê, không có sự nghiệp và áp lực từ thành công của bạn bè khiến không ít người rơi vào căng thẳng, trầm cảm.

Nếu cần thiết, bạn có thể tìm gặp chuyên gia tâm lý. Chuyên gia sẽ hỗ trợ bạn vượt qua giai đoạn khủng hoảng và học cách yêu thương bản thân.

Sự hỗ trợ kịp thời của chuyên gia là cần thiết. Điều này sẽ giúp bạn tránh được những hệ lụy như trầm cảm, rối loạn lo âu, căng thẳng, stress,…

Áp lực đồng trang lứa (Peer Pressure) là hiện tượng tâm lý mà nhiều bạn trẻ đang phải đối mặt. Nếu không thể vượt qua, cảm  xúc này sẽ đeo bám khiến cho tinh thần trở nên kiệt quệ, mệt mỏi.

Học cách yêu thương, chấp nhận và hoàn thiện bản thân là chìa khóa để bạn vượt qua tình trạng này một cách hiệu quả.