Thuốc trầm cảm có gây nghiện không? Uống lâu ngày có sao không?

Nguyễn Thủy 7:18 - 07/01/2023

Đánh giá bài viết

Thuốc trầm cảm có gây nghiện không, nếu uống lâu ngày có sao không là băn khoăn của rất nhiều bệnh nhân đang điều trị bệnh này. Thực tế có rất nhiều bệnh nhân cần phải dùng các loại thuốc chống trầm cảm duy trì trong nhiều năm, tuy nhiên chỉ cần thực hiện đúng phác đồ được bác sĩ chỉ định sẽ không gây ra các vấn đề nghiêm trọng.

Thuốc trầm cảm có gây nghiện không?

Mục đích chính của dùng thuốc trầm cảm là giải quyết các yếu tố sinh học gây bệnh, ổn định cảm xúc cho người bệnh, từ đó ngăn chặn những hành vi, suy nghĩ tiêu cực có thể xuất hiện. Mặc dù nếu chỉ dùng thuốc thôi rất khó để điều trị trầm cảm hết hoàn toàn, tuy nhiên vẫn vô cùng cần thiết để ngăn chặn bệnh phát triển theo chiều hướng xấu.

Do có rất nhiều các tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm như buồn nôn, tăng cân, rối loạn tình dục nên không ít người băn khoăn rằng liệu việc dùng thuốc trầm cảm có gây nghiện không.

Để giải đáp điều này, chúng ta cần biết được những nhóm thuốc chính được dùng trong điều trị bệnh trầm cảm bao gồm

Nhóm SSRI: với các nhóm thuốc phổ biến Sertraline, paroxetine, fluoxetine, citalopram,… SSRI có tác dụng tái hấp thu serotonin có chọn lọc thông qua việc cải thiện nồng độ serotonin trong não bộ để cân bằng cảm xúc cho người bệnh, giảm các triệu chứng buồn bã lo âu quá mức.
Nhóm SNRI: có các loại thuốc điển hình như Venlafaxine, duloxetine, desvenlafaxine,… . Đây là chất chất ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine cũng có tác dụng tương tự như SSRI nhưng không mạnh bằng, thường dùng khi SSRI không đem lại tác dụng tốt
Nhóm TCA: hay còn gọi là thuốc chống trầm cảm ba vòng với các loại thuốc được dùng phổ biến như Imipramine, doxepin, desipramine, amitriptyline,…Bên cạnh việc điều chỉnh nồng độ norepinephrine và serotonin, thuốc còn có tác dụng trong việc ngăn chặn các thụ thể như alpha-adrenergic, histamin H1 và muscarinic M1 để tránh các tác động lên hệ thần kinh
Nhóm IMAO: với các thuốc phổ biến như Tanakan, Ginko ,Nootropyl, Seduxen, Cinnarizine, Cavinton forte.. Thuốc có tác dụng phóng thích một số chất dẫn truyền thần kinh vào não bộ để kích thích các hoạt động thần kinh
Nhóm MAOI: có các nhóm thuốc điển hình như Isocarboxazid, phenelzine, tranylcypromine,.. Thuốc có tác dụng trong việc ngăn chặn hoạt động của enzyme monoamine oxidase gây phá vỡ các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong não. Tuy nhiên thuốc được đánh giá là có khá nhiều tác dụng phụ không tốt.
Nhóm Atypical antidepressants: hay còn được gọi là thuốc chống trầm cảm không điển hình như với một số loại thuốc phổ biến như Trazodone, mirtazapin, bupropion, …). Thuốc cũng có tác dụng cải thiện nồng độ của serotonin và norepinephrine.

Đây là các nhóm thuốc được dùng trong điều trị trầm cảm phổ biến. Hiện nay bác sĩ chủ yếu sẽ dùng 3 nhóm chính là: thuốc nhóm IMAO, thuốc chống trầm cảm ba vòng và nhóm SSRI. Thật may mắn, các bác sĩ cho biết các nhóm thuốc này hoàn toàn không gây nghiện. Người bệnh chỉ cần đảm bảo dùng đúng liều lượng, đúng chỉ định sẽ không gây ra tình trạng phụ thuộc vào thuốc.

Việc dùng thuốc trầm cảm có gây nghiện không là vấn đề được bất cứ ai mắc bệnh quan tâm vì việc điều trị bệnh này thực sự là một quá trình dài, sẽ rất khó khăn cho người bệnh nếu bị phụ thuộc vào thuốc. Nếu bị nghiện thuốc người bệnh có thể mãi mãi không thể loại bỏ bệnh được và suy nghĩ nhiều đến cái chết.

Tuy nhiên trong điều trị trầm cảm, bác sĩ cũng có thể chỉ định thêm các loại thuốc khác như thuốc an thần, thuốc hướng thần và những nhóm thuốc này lại có thể gây nghiện nên chỉ được dùng trong thời gian để cải thiện triệu chứng, không được dùng lâu dài.

Bên cạnh đó ở một số bệnh nhân ngưng thuốc chống trầm cảm đột ngột do cảm nhận thấy bản thân đã hết bệnh thường có cảm giác mệt mỏi, bồn chồn, khó chịu. Các triệu chứng này khiến nhiều người nhầm lẫn cho rằng bị nghiện thuốc, bị phụ thuộc vào thuốc. Tuy nhiên hoàn toàn không phải. Đây chỉ là các triệu chứng do cơ thể bị rối loạn đột ngột khi dùng thuốc không đúng theo chỉ dẫn từ bác sĩ.

Tốt nhất người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ về phác đồ điều trị, tuyệt đối không được tự ý điều trị bệnh hay bổ sung bất cứ loại thuốc nào khác vì đều có thể làm ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc. Phối hợp và tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ chính là nguyên tắc hàng đầu để loại bỏ bệnh hoàn toàn, tránh khỏi các tác dụng phụ và ngăn ngừa nguy cơ tái phát.

Dùng thuốc chống trầm cảm kéo dài có sao không?

Bên cạnh băn khoăn thuốc trầm cảm có gây nghiện không thì việc dùng thuốc kéo dài có gây ra vấn đề nào khác không cũng được nhiều người quan tâm. Cần biết rằng việc điều trị trầm cảm là một quãng thời gian rất dài tùy theo mức độ bệnh, kể cả sau khi hết bệnh vẫn phải dùng thuốc duy trì và các nhóm thuốc này cũng rất nhiều tác dụng phụ, do đó nếu cơ thể gặp một vài vấn đề cũng là điều khó có thể tránh khỏi.

Thông thường, người bệnh cần phải dùng thuốc ít nhất trong vòng 6 tháng để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn các triệu chứng, người bệnh thực sự đã quay trở lại với cuộc sống thường ngày. Có những bệnh nhân trầm cảm nặng vẫn phải tiếp tục dùng liều duy trì trong 2- 3 năm, thậm chí có những người phải liên tục dùng trong 15 năm để ngăn ngừa các triệu chứng tái phát trở lại.

Theo các bệnh nhân, việc dùng thuốc trầm cảm kéo dài khiến họ đôi khi có cảm giác không còn là chính mình. Cảm xúc của người bệnh cứ trong trạng thái lâng lâng, không quá vui cũng không quá buồn, điều này khiến chính bản thân họ không thể điều chỉnh được cảm xúc, suy nghĩ của chính mình.

Một số nghiên cứu khác cũng cho thấy dường như việc dùng thuốc chống trầm cảm lâu ngày sẽ làm giảm khả năng đáp ứng thuốc, nhờn thuốc. Các nhà nghiên cứu hiện vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng này, tuy nhiên thống kê thực tế đã cho thấy tỷ lệ số bệnh nhân giảm tiếp nhận thuốc dao động từ 9% đến 57%.

Đặc biệt riêng với các nhóm thuốc chống trầm cảm không điển hình còn được cho là có thể làm bệnh nhân trầm cảm chuyển sang giai đoạn hưng cảm nếu sử dụng trong một thời gian dài. Do đó nhóm thuốc này thường rất được cân nhắc về hiệu quả và các tác dụng phụ trước khi chỉ định cho bệnh nhân.

Đồng thời như bạn cũng đã biết, các thuốc dùng trong điều trị trầm cảm thường có rất nhiều tác dụng phụ. Dùng thuốc kéo dài có thể làm trầm trọng một số vấn đề hơn như rối loạn chức năng tình dục, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa hay tăng cân béo phì. Các vấn đề này làm ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống và tinh thần của bệnh nhân.

Làm thế nào để rút ngắn thời gian dùng thuốc?

Nói chung, không chỉ riêng thuốc trầm cảm mà việc dùng bất cứ loại thuốc Tây nào trong thời gian dài cũng ít nhiều sẽ gây ra nhiều tác động không tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên nếu người bệnh có phương pháp điều trị bệnh tốt, có lối sống khoa học, có thể rút ngắn thời gian dùng thuốc thì các tác động này cũng dần giảm đi đáng kể.

Bệnh nhân trầm cảm thường sẽ tái khám theo định kỳ với bác sĩ. Qua kiểm tra nếu thấy các triệu chứng đã cải thiện, bác sĩ cũng sẽ điều chỉnh dần liều lượng các loại thuốc cho đến khi bệnh khỏi hẳn. Để hỗ trợ cho quá trình rút ngắn thời gian dùng thuốc, bạn nên thực hiện các biện pháp sau đây

Đảm bảo tuân thủ đúng liều lượng và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa
Nếu cảm thấy có các vấn đề về rối loạn tình dục hay bất cứ vấn đề nào khác, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được điều chỉnh các nhóm thuốc phù hợp
Kết hợp với trị liệu tâm lý để dần quay trở về với trạng thái bình thường, ổn định, biết cách kiểm soát căng thẳng và hướng đến đời sống lạc quan tích cực hơn
Có lối sống khoa học lành mạnh, vui vẻ mỗi ngày
Tăng cường bổ sung rau củ, chất xơ và các vitamin cần thiết, tham khảo thêm với bác sĩ dinh dưỡng để có chế độ ăn uống phù hợp
Tránh xa bia rượu, thuốc lá hay các chất kích thích. Trong suốt quá trình điều trị, người bệnh nên tuyệt đối tránh xa những thứ này
Luyện tập thể dục thể thao, nâng cao thể lực, giải phóng những năng lượng tiêu cực và hấp thụ nhưng năng lượng tích cực
Học các giải tỏa tăng thẳng thông qua nghe nhạc, tập yoga, tập thiền, tập hít thở hay các biện pháp được bác sĩ khuyến khích
Cân bằng thời gian nghỉ ngơi và làm việc, tránh để đầu óc bị căng thẳng mệt mỏi quá sức
Tận hưởng nguồn năng lượng tích cực từ thiên nhiên tươi đẹp, làm bạn với những người luôn vui vẻ, về sống cùng gia đình để không có cảm giác cô đơn
Yêu thương bản thân hơn
Giữ liên lạc và trao đổi với bác sĩ khi cần thiết.

Trên đây là một số chia sẻ để giải đáp băn khoăn thuốc trầm cảm có gây nghiện không và uống thuốc lâu dài sẽ thế nào, hy vọng đã đem đến cho bạn các thông tin hữu ích. Thật may mắn vì các loại thuốc chống trầm cảm hiện nay không gây nghiện, tuy nhiên không vì vậy mà bạn chủ quan mà cần tuân thủ theo các chỉ định từ bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối.