Thuốc giảm lo âu căng thẳng hồi hộp mất ngủ hiệu quả nhanh

Sử dụng thuốc có thể giảm nhanh tình trạng lo âu, hồi hộp, căng thẳng, mất ngủ cùng với một số cảm xúc tiêu cực đi kèm. Tuy nhiên, dùng thuốc cũng tiềm ẩn không ít tác dụng ngoại ý và rủi ro. Chính vì vậy, cần trang bị thông tin hữu ích để sử dụng thuốc an toàn và đúng cách. 

Các loại thuốc giảm lo âu, căng thẳng, mất ngủ hiệu quả tốt

Căng thẳng, lo âu, hồi hộp,… là tình trạng khá phổ biến bên cạnh những cảm xúc tích cực. Trạng thái này thường xảy ra khi phải đối mặt với những vấn đề nan giải và khó khăn trong cuộc sống. Ngoài ra, trải qua các sự kiện có tính chất nghiêm trọng cũng khiến tâm lý bị ảnh hưởng, từ đó dẫn đến lo âu, bất an, hồi hộp, mất ngủ và căng thẳng quá mức.

Trên thực tế, căng thẳng thông thường hoàn toàn có thể tự điều chỉnh chỉ sau một thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu stress diễn ra liên tục hoặc phải đối mặt với sự kiện có tính chất khủng khiếp, các trạng thái tiêu cực có thể kéo dài trong nhiều tuần đến nhiều tháng.

Nếu không có biện pháp can thiệp, tình trạng lo âu, hồi hộp và căng thẳng có thể gây mất ngủ, suy nhược cơ thể và sụt cân. Ngoài những ảnh hưởng đối với sức khỏe, tình trạng này cũng khiến cho khả năng tập trung khi học tập, làm việc suy giảm. Đồng thời gây bất ổn về tâm lý, qua đó gia tăng các xung đột, mâu thuẫn trong các mối quan hệ và khiến chất lượng cuộc sống giảm đi đáng kể.

Bên cạnh các biện pháp tự cải thiện tại nhà, bạn cũng có thể sử dụng một số loại thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ/ dược sĩ.

1. Nhóm thuốc an thần benzodiazepin (BZD)

Thuốc an thần benzodiazepin được sử dụng phổ biến để giảm stress, lo âu, hồi hộp, căng thẳng và mất ngủ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngoài tác dụng an thần, nhóm thuốc này còn có hiệu quả chống co giật, thư giãn cơ và gây ngủ (nếu sử dụng liều cao).

Cơ chế của benzodiazepin là tác động lên GABA (receptor gamma aminobutyric acid type A) ở vùng dưới đồi, đồi não, hệ viền và cấu trúc dưới vỏ não. Sau khi dung nạp, benzodiazepin gắn với thụ thể GABA, tăng hoạt tính của kênh clo, tăng ion clo đi vào tế bào thần kinh từ đó gây ức chế dẫn truyền tín hiệu.

Sử dụng benzodiazepin quá liều có thể gây yếu cơ, suy hô hấp và hôn mê. Cũng chính vì vậy, nhóm thuốc này thường được sử dụng với mục đích tự tử. Để đảm bảo an toàn, benzodiazepin chỉ được bán với liều thấp và phải sử dụng dưới sự kiểm soát chặt chẽ của bác sĩ.

Nhóm thuốc an thần benzodiazepin mang lại hiệu quả nhanh và cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, nhóm thuốc này có khả năng gây nghiện và phụ thuộc nên chủ yếu được dùng với liều thấp trong thời gian ngắn. Trong trường hợp bị căng thẳng, hồi hộp, lo âu, mất ngủ, bạn có thể dùng thuốc benzodiazepin ngắn hạn theo hướng dẫn của bác sĩ.

Một số loại thuốc thông dụng thuộc nhóm thuốc an thần gây nghiện benzodiazepin:

• Bromezepam: Tác dụng giải lo âu tốt nên thường được sử dụng cho những trường hợp bất an, lo lắng khi mới trải qua những sự kiện gây sợ hãi. Đôi khi được sử dụng liều cao để giãn cơ và an thần cho những trường hợp mất ngủ, căng cơ do stress.
• Clorazepate: Khi bị căng thẳng, các cơ trong cơ thể sẽ bị co cứng do tác động của một số nội tiết. Clorazepate thường được sử dụng để giãn cơ, giải lo âu và sợ hãi.
• Diazepam, Lorazepam: Diazepam, Lorazepam được sử dụng chủ yếu cho những trường hợp bị mất ngủ do lo âu, căng thẳng. Loại thuốc này được sử dụng khá phổ biến nhờ cho hiệu quả nhanh và rõ rệt.
• Chlordiazepoxide: Chlordiazepoxide nổi bật với tác dụng gây ngủ, an thần và giảm lo âu. Loại thuốc này được sử dụng cho những trường hợp bị xúc động mạnh dẫn đến bất an, hồi hộp, mất ngủ đi kèm với rối loạn dạ dày – ruột (đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, chướng bụng,…).

Thuốc an thần benzodiazepin mang lại hiệu quả cao trong việc giảm lo âu, hồi hộp, mất ngủ, căng thẳng,… Tuy nhiên, nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Lệ thuộc thuốc (ảo giác, rối loạn tâm lý, nói sảng, mất trí, run rẩy, lo âu sợ hãi nặng hơn,…)
• Lạm dụng (ảo giác, hội chứng say, không buồn ngủ, nói nhiều, tăng động,…)
• Các tác dụng phụ khác (thở chậm, khó thở, suy hô hấp nặng thường gặp ở bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và hen phế quản)

Thận trọng khi dùng benzodiazepin cho những đối tượng sau:

• Phụ nữ mang thai (do gây dị tật thai nhi, gây ra hội chứng “lệ thuộc thuốc” ở trẻ mới sinh,…)
• Người đang cho con bú (do thuốc bài tiết qua sữa mẹ có thể gây ngộ độc cho trẻ bú mẹ)
• Người suy gan, suy thận
• Người cao tuổi

Thuốc an thần benzodiazepin có tác dụng an thần, gây ngủ mạnh. Do đó, người đang làm những công việc phải điều khiển máy móc, phương tiện giao thông, làm việc trên cao,… không nên sử dụng thuốc hoặc phải ngưng làm việc trong thời gian sử dụng.

2. Nhóm thuốc an thần non-benzodiazepin (NBZD)

Thuốc an thần benzodiazepin mang lại hiệu quả cao đối với những trường hợp căng thẳng, hồi hộp, bất an, mất ngủ, lo sợ,… Tuy nhiên do nguy cơ gây nghiện và lạm dụng, một số trường hợp sẽ được chỉ định dùng thuốc an thần non-benzodiazepin.

Nhóm thuốc này bao gồm nhiều loại thuốc với cơ chế hoàn toàn khác nhau nhưng có điểm chung là không gây nghiện. Các loại thuốc được sử dụng phổ biến để giảm căng thẳng, lo âu, hồi hộp bao gồm:

• Buspirone: Buspirone được sử dụng phổ biến trong điều trị trầm cảm và rối loạn lo âu, đặc biệt là rối loạn lo âu lan tỏa. Ngoài ra, những trường hợp lo âu, căng thẳng do stress trường diễn cũng có thể được chỉ định dùng loại thuốc này. Tuy nhiên, Buspirone không giảm căng thẳng và lo âu ngay lập tức. Hiệu quả của thuốc chỉ phát huy sau khoảng 2 – 4 tuần sử dụng.
• Zolpidem: Zolpidem được dùng cho những trường hợp bị mất ngủ do căng thẳng. Khác với Buspirone, loại thuốc này có tác dụng nhanh và ngắn. Chính vì vậy, Zolpidem chủ yếu được sử dụng để cải thiện mất ngủ tạm thời do stress hoặc do thay đổi môi trường sống (chuyển nơi ở, đi du lịch,…).

So với benzodiazepin, nhóm non-benzodiazepin không tiềm ẩn nguy cơ gây nghiện và lạm dụng. Tuy nhiên, tất cả các loại thuốc – đặc biệt là thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương đều gây ra nhiều tác dụng phụ. Khi sử dụng nhóm thuốc này, bạn nên chú ý các biểu hiện bất thường và thông báo sớm với bác sĩ để được tư vấn hướng xử trí.

3. Thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm cũng có thể được sử dụng để giảm căng thẳng, lo âu, mất ngủ, hồi hộp,… Nhóm thuốc này được dùng phổ biến trong điều trị rối loạn lo âu và trầm cảm. Ngoài ra, những trường hợp bị căng thẳng thần kinh dẫn đến lo âu, bất an, mất ngủ, hồi hộp,… cũng có thể sử dụng thuốc chống trầm cảm để cải thiện.

Nhóm thuốc này được chia thành nhiều nhóm nhỏ bao gồm chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs), chất ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs), thuốc chống trầm cảm 3 vòng (TCA), thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs), thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine và dopamine (NDRIs) cùng với các loại thuốc chống trầm cảm không điển hình. Trong đó, SSRIs là nhóm thuốc an toàn và được sử dụng thông dụng nhất.

Như tên gọi, SSRIs hoạt động bằng cách ức chế tái hấp thu serotonin làm cho nồng độ của chất này tăng lên đáng kể. Với cơ chế này, thuốc mang lại hiệu quả cao trong việc chống lo âu, căng thẳng, đồng thời giúp cải thiện tình trạng mất ngủ, hồi hộp và bất an. Thuốc thường được dùng cho trường hợp bị căng thẳng, rối loạn lo âu, trầm cảm và thay đổi tâm trạng trước kỳ kinh.

Chống chỉ định của SSRIs:

• Đang hoặc đã sử dụng thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs) trong vòng 14 ngay trước
• Quá mẫn với bất cứ thành phần trong thuốc
• Phụ nữ mang thai và cho con bú

So với các loại thuốc chống trầm cảm khác, SSRIs mang lại hiệu quả tốt và an toàn hơn. Tuy nhiên, thuốc vẫn gây ra một số tác dụng phụ khi sử dụng như tiêu chảy, chán, run, buồn nôn, đau đầu,…

4. Thuốc an thần chiết xuất thiên nhiên

Trên thực tế, sử dụng thuốc an thần tiềm ẩn khá nhiều rủi ro. Nếu tình trạng căng thẳng, mất ngủ, lo âu không quá nghiêm trọng, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc an thần chiết xuất thiên nhiên để cải thiện. Các loại thuốc này sử dụng hoạt chất trong thảo dược tự nhiên để giảm tình trạng mất ngủ, khó ngủ, cải thiện căng thẳng, lo âu, phiền muộn,…

Các thành phần có trong thuốc an thần chiết xuất thiên nhiên bao gồm:

• Saffron (nhụy hoa nghệ tây)
• Hoa cúc
• Cây nữ lang
• Bình vôi
• Cây vông nem
• Cây lạc tiên
• Chiết xuất lá bạch quả
• Cây trinh nữ
• Lá sen, tâm sen

Các loại thuốc, TPCN an thần chiết xuất từ thảo dược có độ an toàn cao và ít tác dụng phụ hơn. Tuy nhiên, hạn chế của nhóm thuốc này là tác dụng khá chậm và đôi khi không mang lại hiệu quả đối với những trường hợp lo âu, căng thẳng và mất ngủ nghiêm trọng.

5. Viên uống bổ sung vitamin, khoáng chất

Các loại thuốc an thần, giảm lo âu, căng thẳng chỉ mang lại hiệu quả tạm thời. Do đó để tránh tình trạng lạm dụng quá mức, bạn nên bổ sung các viên uống chứa khoáng chất và vitamin để giải tỏa stress, nâng cao chất lượng giấc ngủ, giảm các cảm xúc tiêu cực và tăng cường trí nhớ.

Ngoài ra, bổ sung các viên uống chứa vitamin và khoáng chất còn giúp nâng cao sức khỏe một cách toàn diện. Theo các bác sĩ, người bị căng thẳng, lo âu, hồi hộp, mất ngủ nên dùng viên uống chứa vitamin E, C, B, vitamin D, kẽm, magie, axit béo omega 3,… Bên cạnh đó, bạn cũng nên bổ sung các thành phần dinh dưỡng cần thiết thông qua chế độ ăn uống khoa học.

6. Viên uống Melatonin giảm căng thẳng, mất ngủ

Melatonin là hormone được tuyến tùng sản sinh trước giờ ngủ khoảng 1 – 2 giờ đồng hồ. Hormone này có nguồn gốc từ amino axit tryptophan có trong một số loại thực phẩm, sau đó chuyển hóa cho serotonin và cuối cùng được tuyến tùng sản sinh. Khi bị căng thẳng, nồng độ serotonin giảm thấp dẫn đến giảm hormone melatonin. Kết quả là gây mất ngủ, khó ngủ và ngủ chập chờn.

Thay vì sử dụng các loại thuốc an thần tiềm ẩn nhiều rủi ro, bạn cũng có thể dùng viên uống bổ sung melatonin để cải thiện chất lượng giấc ngủ. Khi giấc ngủ được cải thiện, tình trạng căng thẳng, mệt mỏi, hồi hộp, lo âu, sợ hãi,… sẽ thuyên giảm dần theo thời gian.

Lưu ý khi dùng thuốc chống lo âu, hồi hộp, căng thẳng

Sử dụng thuốc giảm lo âu, căng thẳng, mất ngủ, hồi hộp,… có thể cải thiện giấc ngủ và giải tỏa những cảm xúc tiêu cực đi kèm. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:

• Có thể dùng thuốc an thần chiết xuất từ thảo dược, viên uống bổ sung melatonin, vitamin, khoáng chất,… lâu dài để cải thiện tình trạng căng thẳng, lo âu. Tuy nhiên, với các loại thuốc đặc hiệu như thuốc chống trầm cảm và thuốc an thần benzodiazepin/ non-benzodiazepin, nên dùng ngắn hạn theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Không tự ý kết hợp các loại thuốc chống lo âu, căng thẳng khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ. Bởi tình trạng này có thể gây ra nhiều rủi ro và tác dụng ngoại ý do hiện tượng tương tác thuốc.
• Không sử dụng rượu bia, chất kích thích trong thời gian dùng thuốc giảm lo âu, căng thẳng. Ngoài ra, cần hạn chế hút thuốc lá và dùng đồ uống chứa caffeine để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Trong thời gian dùng thuốc, nên chú ý các biểu hiện bất thường và thông báo ngay với bác sĩ để tránh các tình huống rủi ro. Tuy nhiên, tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc bởi một số nhóm thuốc gây nghiện có thể gây ra hội chứng cai thuốc khi ngưng đột ngột.
• Trong trường hợp căng thẳng, hồi hộp và lo âu kéo dài, bạn nên đến bệnh viện để được kiểm tra, chẩn đoán và điều trị. Ngoài nguyên nhân thông thường là stress và sang chấn tâm lý, các biểu hiện này còn là dấu hiệu của bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu và nhiều rối loạn tâm thần khác.
• Bên cạnh sử dụng thuốc, bạn cũng có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà để giải tỏa lo âu, căng thẳng như ngồi thiền, tập yoga, liệu pháp mùi hương, tắm nước ấm, vẽ tranh, nghe nhạc,… Ngoài ra, nên cân nhắc tham vấn và trị liệu tâm lý nếu gặp phải vấn đề nan giải trong cuộc sống.

Thuốc giảm lo âu, căng thẳng có thể làm giải tỏa phiền muộn, hồi hộp, lo lắng, mất ngủ cùng với một số triệu chứng đi kèm. Tuy nhiên, bên cạnh sử dụng thuốc, cần điều chỉnh thói quen sinh hoạt để cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất một cách toàn diện.

Tham khảo thêm:

• Nhóm thuốc điều trị rối loạn lo âu và lưu ý khi dùng
• Lo âu ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
• Phương pháp bấm huyệt chữa rối loạn lo âu, căng thẳng