Hội Chứng Déjà Vu: Cảm Giác Quen Thuộc Lặp Lại
Hội chứng Déjà vu là một trong các hiện tượng phổ biến thường gặp ở trẻ em và những người trẻ tuổi. Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy rằng có đến 60 – 80% dân số từng mắc chứng Déjà vu ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, hiện nay vấn đề này vẫn còn đang trong quá trình nghiên cứu nên vẫn còn gây ra nhiều tranh cãi.
Hội chứng Déjà vu là gì?
Déjà vu là cụm từ bắt nguồn từ tiếng Pháp với ý nghĩa là “đã từng xảy ra” hay còn được gọi là ký ức ảo giác hoặc promnesia. Đây là tình trạng bạn xuất hiện cảm giác sự kiện, hoạt động, hình ảnh đang diễn ra đã từng xảy ra trong quá khứ. Những người từng trải qua cảm giác này cho biết rằng, họ cảm thấy vô cùng thân quen với một tình huống hay sự kiện nào đó mặc dù trong thực tế chúng chưa từng xảy ra hoặc chưa hề tồn tại dù trong giấc mơ.
Ví dụ như bạn đang du lịch ở một địa điểm nào đó và đột nhiên xuất hiện cảm giác như mình đã từng đến đây. Hoặc trong lúc ăn tối, trò chuyện với gia đình, bạn bè thì bạn có cảm giác mình đã từng nhắc về điều này và cảm thấy rất quen thuộc với chúng.
Hầu hết chúng ta đều có thể đã từng trải qua cảm giác này vài lần trong đời nhưng có lẽ khoảnh khắc đó khá ngắn nên nhiều lúc bản thân không thể nhận thức rõ ràng được. Trong thực tế, hội chứng Déjà vu vẫn còn đang là một hiện tượng bí ẩn chưa thể giải thích được chính xác. Số liệu thống kê nhận thấy rằng, có từ 60% đến 80% dân số từng mắc phải tình trạng này.
Nguyên nhân làm xuất hiện hội chứng Déjà vu
Déjà vu là một hiện tượng khá phức tạp và cũng đã có rất nhiều các giả thuyết nói về nguyên nhân gây ra hội chứng này. Các chuyên gia cho rằng, Déjà vu sẽ có liên quan mật thiết đối với chứng động kinh thùy thái dương. Trong một số nghiên cứu nhận thấy rằng, Déjà vu sẽ có khả năng xảy ra trước khi xuất hiện các cơn co giật ở thùy thái dương. Hầu hết các nhà khoa học đều tập trung nhiều về hướng phân tích quá trình ghi nhớ của bộ não.
Một vài nghiên cứu chỉ ra giải thuyết về thông tin mà con người tiếp nhận từ thế giới bên ngoài có thể bị “rò rỉ” từ vùng não lưu trữ trí nhớ ngắn hạn đến vùng lưu trữ trí nhớ dài hạn mà không thông qua cơ chế chuyển giao thông tin. Đặc biệt, khi xuất hiện một khoảnh khắc mới, sự trì hoãn diễn ra trong quá trình xử lý thông tin có thể làm cho não bộ phân loại dữ kiện thành dạng kí ức. Đồng nghĩa với việc bạn có thể xuất hiện cảm giác như não đang thuật lại một điều gì đó đã từng có trong quá khứ. Tuy nhiên, cảm giác này chỉ là một sự đánh lừa, không có thực nên bạn sẽ không thể nào nhớ lại được thời điểm mà sự kiện, hoạt động đã xảy ra.
Các nhà nghiên cứu cũng đã tiến hành thống kê và đưa ra một số yếu tố đặc trưng có thể tác động đến sự xuất hiện của hội chứng Déjà vu như:
- Giới tính: Tần suất trải nghiệm Déjà vu của nam giới và nữ giới gần như tương đương nhau.
- Tuổi tác: Hội chứng này thường sẽ gặp nhiều ở những người trẻ tuổi, ít gặp khi về già. Tần suất xuất hiện Déjà vu sẽ giảm dần theo độ tuổi.
- Điều kiện sống: Các nhà khoa học cho biết rằng những người có mức sống tốt, trình độ học vấn cao sẽ có nhiều khả năng gặp phải hội chứng Déjà vu hơn so với bình thường.
- Tần suất đi du lịch: Những đối tượng thường xuyên đi du lịch cũng sẽ có nhiều khả năng trải nghiệm được cảm giác này.
- Thường xuyên căng thẳng: Nhiều kết quả nghiên cứu cũng đã chứng minh được rằng Déjà vu sẽ phổ biến hơn đối với những người phải chịu nhiều căng thẳng, mệt mỏi, áp lực.
- Thuốc điều trị: Vào năm 2001 từng có một nghiên cứu phát hiện một người đàn ông ở độ tuổi 39 thường dùng thuốc amantadine và phenylpropanolamine điều trị cúm lại thường xuyên có cảm giác Déjà vu.
Một số giả thuyết có liên quan đến hội chứng Déjà Vu
Déjà Vu thường sẽ xảy ra bất chợt và không theo bất kì quy luật nào cả. Vì thế bạn không thể nào ép bản thân rơi vào trạng thái này. Đây cũng chính là một trong các nguyên nhân khiến cho việc nghiên cứu và giải thích hội chứng Déjà Vu gặp nhiều khó khăn.
Cho đến hiện nay, vẫn chưa có bất kì nhà khoa học nào dám khẳng định chắc chắn về những giải thích của mình cho hiện tượng này. Tuy vậy nhưng cũng có một số giả thuyết khoa học cụ thể như:
Giả thuyết toàn ảnh (Hologram)
Hermon Sno – một nhà tâm thần học người Hà Lan đã từng đề xuất một giả thuyết toàn cảnh về hội chứng Déjà vu. Ông nhận thấy rằng chúng ta có thể tái tạo được không gian ba chiều từ một chiều bất kì xuất hiện trong đó. Từ đó ông đưa ra giải thích về Déjà vu, việc một người gặp lại một hiện tượng, sự vật đơn lẻ nào đó trùng lặp với những điều trước kia, nhưng bộ não lại tái tạo nên cảm giác thân quen về toàn bộ khung cảnh ấy.
Ông cho biết, bất kì đặc tính nào của môi trường như hương vị, âm thanh, hình ảnh,…quen thuộc với một sự kiện, hiện tượng nào đó cũng có thể làm cho con người ghi nhớ được toàn bộ khung cảnh một cách cụ thể. Ý tưởng chỉ cần một cảm giác thân quen nhỏ cũng có thể kích hoạt hội chứng Déjà vu cũng được một số nhà nghiên cứu khác đồng tình.
Ví dụ cụ thể về giả thuyết này như, khi bạn đang tham gia một cuộc hội thoại nào đó và cảm thấy nó rất quen thuộc. Đó là bởi vì người trò chuyện với bạn đã nhắc lại một câu nói nào đó đã từng nói trước đây mà lúc đó bạn không để ý nên không thể nhớ được. Câu nói đó đã gợi cho bạn cảm giác quen thuộc và từ đó bạn có được cảm giác Déjà vu trong khoảng vài giây.
Giả thuyết phân tán nhận thức (Divided Attention – The Cellphone Theory)
Tiến sĩ Alan Brown đã thực hiện một nghiên cứu vào năm 2008, ông cố gắng tái tạo lại một trải nghiệm giống như hội chứng Déjà vu. Ông cùng các đồng nghiệp của mình tiến hành dựa trên một nhóm sinh viên. Những người tham gia nghiên cứu được ngồi trước màn hình trình chiếu, họ sẽ được nhìn lướt qua các hình ảnh với tốc độ cực nhanh ̣khoảng (10 đến 20 phần nghìn giây).
Các chuyên gia cho biết rằng khoảng thời gian này đủ để cho não bộ tiếp thu được các hình ảnh nhưng chưa thể xây dựng nhận thức cụ thể về chúng. Sau đó, nhóm sinh viên sẽ được cho xem một loạt các hình ảnh khác có trộn lẫn với những hình ảnh mới và hình ảnh vừa xem trước đó. Kết quả nhận thấy các hình ảnh đã từng được xem mang lại cảm giác rất quen thuộc.
Trong một nghiên cứu khác, các chuyên gia thay những hình ảnh bằng các từ ngữ thì cũng thu được kết quả tương tự. Cũng chính vì các nghiên cứu này mà Tiến sĩ Brown đã đề xuất giả thuyết Phân tán sự nhận thức (Divided Attention). Giả thuyết này cho rằng, khi chúng ta không tập trung vào những thông tin được truyền tải thì chúng ta vẫn có khả năng thu thập chúng vào tiềm thức. Vì thế, khi chúng bắt đầu xuất hiện trở lại thì những thông tin này được sẽ được nhận thức một cách rõ ràng hơn và trở nên quen thuộc.
Giả thuyết xử lý thông tin cùng lúc (Dual Processing)
Giả thuyết xử lý thông tin cùng lúc (Dual Processing) được bác sĩ Robert Efron đề xuất vào năm 1936. Ông cho rằng một sự trì hoãn xảy ra trong quá trình xử lý thông tin của não bộ là yếu tố làm kích thích hội chứng Déjà vu. Thông tin sẽ được dung nạp vào não và trải qua bằng nhiều con đường khác nhau. Nếu như quá trình tải thông tin được đồng bộ giữa các tuyến đường thì chúng ta sẽ có được một nhận thức bình thường.
Bác sĩ đã tìm ra một phần bên trong não trái trên tuyến đường đi của thông tin. Bộ phận này chịu trách nhiệm phân loại những thông tin và quy trình này có sự trì hoãn ở mức một triệu million giây. Sự trì hoãn này sẽ xuất hiện trong quá trình xử lý thông tin và lặp lại một lần nữa khi các thông tin được vận chuyển đến não phải.
Nếu như sự trì hoãn này diễn ra với thời gian lâu hơn so với bình thường thì não bộ có thể phân loại nhầm những thông tin mới thành dạng kí ức. Tức là não bộ bị đánh lừa rằng một sự kiện đang diễn ra đã xuất hiện trong quá khứ. Tuy nhiên, do đó chỉ là một cảm giác đánh lừa nên bạn hoàn toàn không thể nhớ được nhớ đã xuất hiện vào thời điểm nào trước đó.
Khi gặp hội chứng Deja vu bạn cần làm gì?
Déjà vu là một hội chứng rất bình thường, hầu hết chúng ta ai cũng đã từng trải qua hiện tượng này. Tuy nhiên, nếu bạn chưa thực sự an tâm và cho rằng đây là một hiện tượng thần bí nào đó không thể giải thích được, nó khiến bạn cảm thấy lo lắng và sợ hãi thì nên áp dụng một số cách sau đây:
1. Hãy giữ bình tĩnh
Nếu cảm giác quen thuộc đối với một sự kiện nào đó đang xảy ra khiến bạn cảm thấy khó chịu, choáng ngợp thì hãy thử một số biện pháp như:
- Hít thở đều và sâu: Bạn có thể nhanh chóng thoát khỏi cảm giác sợ hãi, lo lắng bằng cách hít thở thật sâu. Khi hơi thở được ổn định thì tâm trạng cũng bạn cũng sẽ trở nên cân bằng hơn.
- Cố gắng tập trung suy nghĩ vào hiện tại: Khi cảm thấy khó chịu với những cảm giác quen thuộc nhưng không thể nhớ ra thì bạn hãy tập trung suy nghĩ của mình vào sự kiện đang diễn ra trong thực tại. Hãy nghĩ đến việc bạn đang làm và uống một chút nước để cơ thể được thư giãn hơn.
- Chia sẻ với người khác: Theo số liệu thống kê thì các đối tượng trẻ tuổi thường sẽ trải qua hội chứng Déjà vu ít nhất một lần trong đời. Do đó, bạn cứ thoải mái chia sẻ cảm giác của mình đối với người xung quanh để tìm được sự đồng cảm vì biết đâu họ cũng đã từng trải nghiệm cảm giác đó.
- Ghi lại nhật kí: Nếu bạn thường xuyên trải qua Déjà vu thì hãy nên ghi lại những kí ức của mình. Đây cũng là một trong các gợi ý hay và được nhiều người áp dụng.
2. Chú ý chăm sóc cơ thể
Hội chứng Déjà vu cũng có thể là một trong các cảnh báo về những vấn đề của cơ thể. Do đó, bạn có thể thử áp dụng một số biện pháp thay đổi lối sống để khắc phục tình trạng này. Cụ thể như:
- Nghỉ ngơi nhiều hơn: Giấc ngủ đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của mỗi người. Đồng thời, Déjà vu cũng có thể có mối liên hệ đối với tình trạng khó ngủ, cơ thể mệt mỏi, căng thẳng. Vì thế hãy chú ý nhiều hơn về chất lượng giấc ngủ của mình, dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn, tránh căng thẳng quá mức.
- Giảm bớt áp lực, căng thẳng: Theo một số nghiên cứu cho thấy rằng những người thường xuyên chịu nhiều áp lực, căng thẳng sẽ có khả năng rơi vào tình trạng Déjà vu cao hơn so với bình thường. Vì thế, hãy tìm cách giảm bớt các áp lực của bản thân. Những lúc căng thẳng hãy thả lỏng cơ thể, hít thở sâu, tập yoga, ngồi thiền, nghe nhạc,….
- Kiểm tra lại các loại thuốc đang sử dụng: Một số loại thuốc có thể làm gia tăng hàm lượng hormone dopamine, khiến cho chúng ta tăng khả năng trải nghiệm hội chứng Déjà vu. Nếu trong quá trình sử dụng thuốc nhận thấy tần suất xuất hiện Déjà vu càng nhiều thì bạn nên trao đổi với bác sĩ để tìm giải pháp hiệu quả hơn.
3. Tận dụng tốt hiện tượng Déjà vu
Trong rất nhiều nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng những đối tượng từng trải qua Déjà vu thường sẽ có khả năng ghi nhớ tốt hơn so với người không trải nghiệm. Do đó, bạn có thể tận dụng cơ hội này để rèn luyện khả năng ghi nhớ của bản thân. Hãy tập ghi nhớ các sự kiện, hoạt động, kí ức diễn ra mỗi ngày. Tập trung nhiều vào các chi tiết như hình ảnh, hình dạng, hương thơm, mùi vị, âm thanh, cảm xúc để cải thiện trí nhớ.
Hi vọng bài viết trên đây sẽ giúp bạn biết thêm một số thông tin về hội chứng Déjà vu. Hiện vấn đề này vẫn còn rất nhiều khía cạnh để nghiên cứu và tìm hiểu. Hiện tượng này nếu xảy ra vài lần thì không mang tính chất nguy hiểm. Nhưng nếu nó liên tục xuất hiện và trở thành mãn tính, gây ám ảnh thì cần phải được điều trị đúng cách.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!