Các phương pháp Tâm lý trị liệu cơ bản thường được sử dụng

Nguyễn Thảo 7:25 - 14/01/2023

Đánh giá bài viết

Hiện nay các phương pháp Tâm lý trị liệu đóng vai trò rất quan trong trong việc điều trị các chứng bệnh có nguồn gốc từ tâm trí. Theo xu hướng của thời đại mới, các chứng bệnh như trầm cảm, rối loạn cảm xúc, rối loạn lo âu,… đang ngày càng lan rộng và trẻ hóa. Đây cũng là một tín hiệu đáng báo động và con người cần cẩn trọng hơn.

Phương pháp tâm lý trị liệu là gì?

Trong nhiều năm gần đây, người dân Việt Nam đã dần làm quen với phương pháp Tâm lý trị liệu. Tuy nhiên, trong thực tế thì phương pháp này đã sớm xuất hiện và được nhiều quốc gia tin dùng.

Tâm lý trị liệu là một phương pháp do các nhà chuyên gia sử dụng để điều trị các chứng bệnh có nguồn gốc từ tâm trí. Đặc điểm vượt trội của phương pháp này đó là chủng rất an toàn; chính vì thế mà bất kỳ ai cũng có thể sử dụng dù là phụ nữ mang thai, người cao tuổi,… Hiện nay, phương pháp tâm lý trị liệu được rất nhiều chuyên gia đầu ngành khuyên dùng, vì tính an toàn, hiệu quả mà nó mang lại.

Mục đích của việc điều trị Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu đang đóng vai trò chữa trị rất quan trọng trong xã hội hiện nay. Những quốc gia càng phát triển thì họ càng chú trọng đến phương pháp trị liệu này. Cũng chính vì vậy mà phương pháp Tâm lý trị liệu còn được xem là xu hướng điều trị của thế kỷ 21.

Bởi lẽ, mục đích sử dụng liệu pháp này chính là giúp người bệnh vượt qua mọi căng thẳng, khó khăn trong tâm trí, cảm xúc, hành vi và nhận thức của con người. Không phải bất cứ ai mắc bệnh mới phải cần đến Tâm lý trị liệu, phương pháp này có thể áp dụng với tất cả những ai chưa thật sự hài lòng với chính bản thân mình. Những người tự ti, mặc cảm hay có những thói quen, hành vi tiêu cực,… muốn từ bỏ nhưng lại không có cách nào làm được thì đều có thể thử trải nghiệm phương pháp Tâm lý trị liệu.

Một số ưu điểm vượt bậc mà Tâm lý trị liệu có thể đem đến cho con người như:

Giúp thân chủ thấu hiểu chính mình
Giúp thân chủ tìm ra cách giải quyết mọi khó khăn trong đời sống, tâm trí hay cảm xúc để từ đó thay đổi hành vi, cách ứng xử bên ngoài.
Củng cố “cái tôi” trong thân chủ trở nên an toàn, trưởng thành và vững mạnh hơn trước.
Đánh thức năng lực tự chữa lành và ý chí tích cực vốn có trong cơ thể thân chủ.
Chăm sóc sức khỏe và tâm trí thân chủ hoàn toàn tự nhiên và không gây ra bất kỳ biến chứng hay tác dụng phụ nào trong – sau điều trị.

Để làm được những điều này, buộc người bệnh phải có lòng tin vào phương pháp trị liệu mà họ đang sử dụng cũng như nhà chuyên gia tâm lý đang hỗ trợ. Vì thế, việc lựa chọn đúng cơ ở y tế uy tín cũng như nhà chuyên gia trị liệu phù hợp với người bệnh cũng là một bước rất quan trọng.

Hiệu quả của biện pháp tâm lý

Tại nước ta, phương pháp tâm lý trị liệu còn khá mới mẻ và được cho là giả dược (placebo). Song, các nhà nghiên cứu trên thế giới đã tiến hành làm một cuộc điều tra để chứng tỏ hiệu quả của liệu pháp tâm lý đối với các chứng rối loạn tâm thần.

Kết quả của những nghiên cứu siêu phân tích này đã cho thấy liệu pháp tâm lý trị liệu mang lại hiệu quả cao nhất đối với chứng trầm cảm. Với các chứng bệnh khác, có tới 70% đạt kết qủa tốt và 30% còn lại hồi phục đáng kể. Còn với liệu pháp giả dược, chỉ đạt 30% kết quả và 70% còn lại không có cải thiện.

Cuộc điều tra này đồng thời cũng đã cho thấy, những trường hợp cải thiện tốt khi áp dụng liệu pháp tâm lý trị liệu không chỉ do kỹ thuật chuyên môn mà còn phải phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố.

Nhiều bệnh nhân mắc chứng rối loạn tâm thần, họ sẽ không thể tự đưa ra định hướng cho bản thân và vì thế họ không biết làm gì cho chính minh ngoài việc trông đợi, lệ thuộc vào thuốc an thần hay thậm chí là muốn tìm đến cái chết. Song, tâm lý trị liệu đi sâu vào việc giải quyết những rào cản trong tâm lý cả về tiềm thức lẫn thực tại. Từ đó, giúp người bệnh hiểu được chính mình và biết họ nên làm gì trong thời điểm hiện tại. Dưới những kỹ thuật gây tác động đến tâm trí người bệnh, liệu pháp tâm lý sẽ cải thiện và tăng cường sức khỏe tâm lý cho bệnh nhân.

Yếu tố làm nên hiệu quả trị liệu tâm lý

Bản chất của liệu pháp tâm lý là sự tương tác giữa nhà trị liệu và người bệnh. Chính vì thế, đòi hỏi nhà chuyên môn phải có uy tín trong lòng người bệnh 100% và phải biết kỹ thuật giao tiếp với người đối diện.

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất trong việc trị liệu, nhà chuyên môn không chỉ thành thạo kỹ thuật, có định hướng cơ sở lý luận mà còn phải có những phẩm chất như: thấu cảm, chân thành, không phán xét. Một điều quan trọng và được xem là nút thắt của hiệu quả trị liệu tâm lý đó là, người bệnh phải thật sự muốn thay đổi và phối hợp cùng nhà chuyên môn.

Cách phương pháp Tâm lý trị liệu thường được sử dụng hiện nay

Tính đến thời điểm hiện tại con người đã tìm ra rất nhiều các liệu pháp can thiệp tâm lý trị liệu khác nhau. Chỉ tính đến năm 1994, thạc sỹ tâm lý Alan Kazdin (Giám đốc Trung tâm nuôi dạy con Đại học Yale của Mỹ) cho biết đã có khoảng 400 liệu pháp tâm lý dành cho người lớn và 200 liệu pháp tâm lý dành cho trẻ nhỏ.

Hiện nay, các phương pháp tâm lý trị liệu được phân thành 4 nhóm chính, đó là:

Phương pháp hướng dẫn chỉ huy

Trong số các phương pháp Tâm lý trị liệu thì liệu pháp hướng dẫn chỉ huy được xem là đơn giản và hạn chế nhất. Khi áp dụng phương pháp này, các nhà trị liệu sẽ trực tiếp giải đáp mọi vấn đề gây rối loạn tâm lý cho người bệnh.

Mục tiêu của phương pháp hướng dẫn chỉ huy là giúp người bệnh giải quyết nhanh chóng các vấn đề tâm lý tương đối ít quan trọng. Tuy nhiên, chỉ những người có uy tín, tạo độ tin tưởng cho người bệnh mới có thể sử dụng liệu pháp này.

Phương pháp tập trung vào bệnh nhân

Với phương pháp tập trung vào bệnh nhân, các chuyên gia sẽ giúp người bệnh nhận ra vấn đề thật sự mà mình đang phải đối diện. Chỉ khi người bệnh thật sự can đảm nhìn nhận các rắc rối đó một cách thực tế mới có thể giúp việc điều trị trở nên dễ dàng hơn.

Lúc này, người bệnh sẽ chia sẻ nói ra những điều phiền muộn mà mình cảm nhận được. Sau đó, các nhà trị liệu sẽ chỉ ra rằng, tại sao họ lại mắc phải căn bệnh này và tại sao lại xuất hiện những phản ứng như hiện nay.

Cách phương pháp tâm lý trị liệu thường được sử dụng hiện nay — Các phương pháp Tâm lý trị liệu tất cả đều hướng đến việc giúp người bệnh phát triển tính cách, tư duy theo hướng trưởng thành và tích cực hơn

Khi người bệnh không bị chỉ huy, họ sẽ nói và nhận ra được mối liên quan giữa cảm xúc, thái độ và hành vi của mình. Trong suốt quá trình trị liệu, các nhà tâm lý sẽ giúp họ tiến hành quá trình phát triển nhân cách theo chiều hướng trưởng thành hơn; giúp người bệnh biết sử dụng ý chí để thay đổi bản bản thân.

Nhìn chung, với phương pháp này các nhà tâm lý trị liệu sẽ chỉ xuất hiện với vai trò là người lắng nghe và thể hiện thái độ phản ứng của mình trước câu chuyện của người bệnh. Mọi sự phát triển, cải thiện tình trạng của bệnh nhân đều phụ thuộc vào ý chí của họ.

Phương pháp trị liệu thái độ hành vi

Trong số các phương pháp Tâm lý trị liệu thì phương pháp trị liệu thái độ hành vi được nhiều người tin dùng nhiều nhất hiện nay. Liệu pháp này có tác đụng điều trị trực tiếp các hành vi và cử chỉ bất thường của người bệnh.

Nếu như phương pháp phân tâm trị liệu sẽ chỉ chú ý đến những vấn đề cơ bản trong quá trình hoạt động tâm lý và hình thành tính cách con người. Thì phương pháp trị liệu thái độ hành vi sẽ giúp người bệnh loại bỏ nhanh chóng các triệu chứng cho dù người bệnh có hiểu những vấn đề mà bản thân đang gặp phải hay không.

Phân tâm liệu pháp

Phân tâm là một liệu pháp do Freud nghiên cứu ra sau khi ông ấy nhận ra rằng, việc sử dụng thôi miên không giải quyết được hết những rối loạn trong tâm trí con người.

Liệu pháp phân tâm cổ điển được sinh ra với mục đích là đưa trường ý thức để làm rõ những ham muốn, nhu cầu, dụ vọng trong vô thức của người bệnh. Nhà nghiên cứu cho rằng, những ham muốn và dục vọng này chính là yếu tố gây ra chứng rối loạn tâm thần của con người. Chỉ khi nhà trị liệu làm sáng tỏ được những yếu tố này ở bình diện ý thức thì trạng thái tâm lý mới thật sự được giải quyết.

Trong số các phương pháp tâm lý trị liệu được sử dụng hiện nay thì, phân tâm liệu pháp là một kỹ thuật đòi hỏi rất nhiều sự công phu và thời gian. Mục tiêu của phương pháp này đó là đi sâu vào tiềm thức, tìm hiểu những ký ức chịu nhiều xung đột và gặp phải các tác nhân khiến tâm trí người bệnh bị kìm chế.

Khi đã tìm hiểu được vấn đề mà người bệnh gặp phải, các nhà chuyên gia sẽ giúp người bệnh vượt qua các rào cản trong quá khứ đó nhưng trong một khung cảnh thực tế. Hiện nay, các nhà Tâm lý học vẫn cho rằng cách tiến hành đó hoàn toàn có thể đem lại hiệu quả tốt; giúp người bệnh cải tiến sâu rộng về cá tính, tâm lý của họ hơn.

Một số các kỹ thuật mà chuyên gia tâm lý thường sử dụng để giúp những xung đột trong tiềm thức vốn đã bị kiềm chế đi vào ý thức và giúp người bệnh hiểu được vấn đề của mình như:

Kỹ thuật liên tưởng tự do
Kỹ thuật phân tích mộng
Kỹ thuật chống đối
Kỹ thuật chuyển di

Trên đây là những chia sẻ về các phương pháp Tâm lý trị liệu thường được sử dụng hiện nay. Đối với những bệnh lý về tâm thần thì Tâm lý trị liệu được pháp là một phương pháp điều trị không thể thiếu. Việc kết hợp sử dụng thuốc tây y và tâm lý trị liệu sẽ giúp người bệnh đẩy nhanh quá trình hồi phục và tái hòa nhập cộng đồng tốt hơn. Tuy nhiên, cũng còn tùy thuộc vào tình trạng và khả năng điều trị của người bệnh mà chuyên gia tâm lý sẽ đưa ra phương pháp điều trị riêng.