Rối loạn thách thức chống đối (ODD): Dấu hiệu nhận biết và điều trị

Rối loạn thách thức chống đối (ODD) là một hội chứng thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Trẻ sẽ thường xuyên cáu gắt, tức giận và có hành vi chống đối.

Sơ lược về rối loạn thách thức chống đối (ODD)

Rối loạn thách thức chống đối là (ODD) là tình trạng trẻ có hành vi, suy nghĩ tiêu cực, thách thức, thù địch với cha mẹ, người lớn. Theo ước tính, có hơn 15% người bệnh là trẻ em và thanh thiếu niên.

Các chuyên gia cho biết trước tuổi dậy thì, tỉ lệ trẻ nam mắc hội chứng này cao hơn nữ. Tuy nhiên sau khi bước qua tuổi dậy thì, tỷ lệ đôi bên không cách nhau quá nhiều.

Các đối tượng bệnh thường sẽ trở nên cáu gắt, dễ tức giận, khó chịu và không thể giữ được bình tĩnh. Trẻ thậm chí còn có xu hướng đổ lỗi cho người khác.

Các triệu chứng của rối loạn thách thức chống đối có thể dễ nhầm lẫn đối với các biểu hiện thông thường của trẻ nhỏ. Hầu hết trẻ em đều sẽ có những giai đoạn khó chịu, nóng giận, chống đối nhất định.

Tuy nhiên, khi trẻ bị mắc chứng bệnh ODD thì các triệu chứng ấy sẽ trở nên nghiêm trọng hơn, và thường sẽ kéo dài ít nhất 6 tháng.

Dấu hiệu nhận biết của rối loạn thách thức chống đối

Thông thường, dấu hiệu bệnh có thể xuất hiện ở bất kì giai đoạn phát triển nào của trẻ. Do đó, để phân biệt và xác định cụ thể bệnh cũng là một điều khó khăn.

Các triệu chứng của ODD thường sẽ xuất hiện khi trẻ đang trong giai đoạn học mẫu giáo. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp trẻ xuất hiện muộn hơn ở những giai đoạn tuổi mới lớn.

Để nhận biết được chứng bệnh này, các chuyên gia cũng đã chỉ ra một số triệu chứng thường gặp như:

Xuất hiện các hành vi tranh cãi, thách thức

• Có cảm giác buồn bã, ghét bị làm phiền
• Thường tranh cãi, phản đối cha mẹ hoặc những người lớn tuổi hơn.
• Có xu hướng muốn đổ lỗi cho người khác khi bản thân phạm phải sai lầm.
• Có hành vi từ chối, thách thức lại những lời dặn dò của người lớn.

Khí sắc thường xuyên cáu gắt, dễ kích động

• Không giữ được bình tĩnh
• Dễ cáu gắt, tức giận và luôn cảm thấy ấm ức.
• Dễ bị kích động và cảm thấy người khác luôn gây phiền cho bản thân.

Tính dễ thù hận

• Luôn tỏ ra khó chịu, hằn học và hận thù
• Có thái độ thù ghét ít nhất 2 lần trong khoảng 6 tuần.

Nguyên nhân gây ra rối loạn thách thức chống đối

Hiện nay, các chuyên gia vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân cụ thể gây ra rối loạn thách thức chống đối. Tuy nhiên, yếu tố di truyền và môi trường có thể là sự kết hợp góp phần tạo nên căn bệnh này.

• Di truyền: ADN là yếu tố góp phần hình thành các tính cách của trẻ đây cũng có thể là sự khác biệt về sinh học thần kinh xuất hiện trong các dây thần kinh và chức năng hoạt động của não bộ.
• Môi trường: Trẻ sinh ra và lớn lên trong một môi trường không lành mạnh, gia đình không có sự thống nhất về sự giáo dục con cái hoặc bỏ bê trẻ là nguyên nhân có thể dẫn đến ODD.

Trong một số nghiên cứu chuyên khoa cho biết, những sự thiếu sót từ gia đình, cha mẹ cũng sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc ODD

Khi nào cần tìm đến bác sĩ?

Người bệnh khó có thể tự ý thức được những hành vi bất thường của bản thân, đặc biệt là trẻ em. Trẻ thường có xu hướng đổ lỗi cho mọi người.

Vì thế, phụ huynh cần chú ý quan sát trẻ. Nếu trẻ xuất hiện các hành vi, biểu hiện bất thường, phụ huynh cần đưa trẻ đến gặp các bác sĩ, hoặc các chuyên gia tâm lý để được thăm khám.

Biến chứng của rối loạn thách thức chống đối

Những đối tượng khi mắc phải chứng bệnh rối loạn thách thức chống đối sẽ dễ gặp khó khăn trong công việc, học tập, các mối quan hệ gia đình, bạn bè,…

Nếu tình trạng bệnh không được sớm phát hiện và có biện pháp can thiệp đúng sẽ dẫn đến một số ảnh hưởng xấu như:

• Học tập, công việc bị suy giảm trầm trọng
• Mất dần khả năng kiểm soát hành vi, các vấn đề của bản thân
• Rối loạn nghiện chất
• Thường xuyên chống đối, phản kháng lại xã hội
• Nguy cơ tự sát cao
• Nguy cơ mắc phải các chứng rối loạn tâm thần khác như trầm cảm hay rối loạn lo âu

Cách điều trị rối loạn thách thức chống đối

Cha mẹ đóng vai trò cực kì quan trọng đối với quá trình điều trị căn bệnh rối loạn thách thức chống đối ở trẻ nhỏ. Để cải thiện các triệu chứng bệnh hiệu quả, chúng ta cần xây dựng  mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.

Tùy vào từng mức độ bệnh của mỗi người mà thời gian điều trị có thể kéo dài trong vài tháng hoặc lâu hơn. Các bước để có thể điều trị được chứng rối loạn thách thức chống đối, bao gồm:

Các chương trình đào tạo, huấn luyện

Cha mẹ cần phải tham gia vào các lớp huấn luyện và đào tạo để có thể biết được cách chăm có cho những trẻ đang mắc chứng bệnh ODD.

Bên cạnh đó, phụ huynh cần phải xây dựng nhiều kỹ năng về hành vi, lời nói tích cực, thống nhất đối với trẻ. Cha mẹ và trẻ cùng tham gia lớp học sẽ giúp trẻ tự kiểm soát được tốt các vấn đề đang gặp phải.

Nếu có thời gian thì những người xung quanh hỗ trợ quản lý và chăm sóc trẻ như giáo viên, ông bà, anh chị cũng nên tham gia vào lớp huấn luyện.

Liệu pháp tương tác giữa trẻ và cha mẹ

Cha mẹ khi gặp gỡ chuyên gia sẽ được hướng dẫn cụ thể về cách tương tác với trẻ. Bên cạnh đó, một số trường hợp cha mẹ có thể được cung cấp thiết bị đeo tai để các chuyên gia có thể quan sát và đưa ra lời khuyên đúng lúc.

Cách này sẽ giúp cha mẹ dần hiểu được những cách cư xử và có được kĩ năng nuôi dạy trẻ tốt hơn.

Dạy bé các kỹ năng để giải quyết vấn đề

Khi trẻ được học các kỹ năng này sẽ giúp trẻ dần thay đổi được các phản ứng và hành vi của bản thân theo chiều hướng tích cực hơn.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên đồng hành cũng trẻ để có thể hỗ trợ trẻ tốt nhất có thể.

Liệu pháp cá nhân hóa và gia đình

Đây là bước khá quan trọng trong quá trình điều trị. Liệu pháp cá nhân hóa và gia đình giúp bé có thể kiểm soát tốt các cơn cáu gắt, nóng giận.

Ngoài ra, cha mẹ còn hỗ trợ trong việc xây dựng các mối quan hệ, giúp bé giao tiếp thuận lợi hơn.

Học các kĩ năng xã hội:

Lớp học này sẽ dần giúp bé linh hoạt và chủ động hơn trong việc giao tiếp và xây dựng các mối quan hệ với những người xung quanh.

Cha mẹ nên làm gì khi còn bị rối loạn thách thức chống đối?

Để có thể hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị bệnh của trẻ nhỏ, cha mẹ cũng cần quan tâm và chăm sóc trẻ đúng cách.

• Không nên sử dụng bạo lực để kiểm soát hoặc đe dọa trẻ.
• Khen ngợi, khuyến khích và công nhận các hành vi tốt, tích cực của trẻ.
• Thống nhất về những lời khuyên dành cho trẻ,
• Định hình và xây dựng các hành vi mà bạn muốn trẻ học hỏi và noi theo.
• Giúp trẻ có nhận thức và hành vi đúng đăng để nâng cao và cải thiện các kỹ năng xã hội
• Cho trẻ biết rõ về lịch trình mỗi ngày về các hoạt động mà trẻ cần thực hiện.
• Cha mẹ và những người thân trong gia đình nên thống nhất với nhau về cách nuôi dạy và giáo dục trẻ.

Rối loạn thách thức chống đối (ODD) có thể xuất hiện ở bất kì trẻ em nào, kể cả những trẻ có tính khí hiền lành, ngoan ngoãn. Do đó, khi nhận thấy những triệu chứng của bệnh, các bậc phụ huynh nên nhanh chóng đưa trẻ đến thăm khám tại các cơ sở uy tín và chất lượng.