Hội chứng sợ biển (Thalassophobia): Nguyên nhân & cách vượt qua

Hội chứng sợ biển (Thalassophobia) đặc trưng bởi sự ám ảnh và sợ hãi quá mức về đại dương, sông, hồ lớn,… Khi đứng trước biển cả, người bệnh sẽ trở nên sợ hãi, hoảng loạn, thậm chí là ngất xỉu.

Hội chứng sợ biển (Thalassophobia) là gì?

Hội chứng sợ biển (Thalassophobia) là hội chứng tâm lý đặc trưng bởi nỗi sợ kinh hoàng, không thể kiểm soát khi đứng trước sông hồ lớn và biển cả.

Thuật ngữ Thalassophobia bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, trong đó phobos có nghĩa là nỗi sợ và thalassa nghĩa là biển.

Người mắc hội chứng Thalassophobia thể hiện nỗi sợ quá mức và hoang đường với biển cả. Họ trở nên hoảng loạn, và đi kèm với các triệu chứng thể chất nghiêm trọng.

Hội chứng sợ biển có nhiều nét tương đồng với rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi. Theo thống kê, có khoảng 5 – 10% dân số Hoa Kỳ phải đối mặt với chứng bệnh này.

Mặc dù được nhắc đến từ khá lâu nhưng hội chứng sợ biển chưa được công nhận trong Sổ tay chẩn đoán và Thống kê các rối loạn tâm thần của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (DSM-5).

Nhận biết hội chứng sợ biển

Hội chứng Thalassophobia có những triệu chứng bao gồm

• Có cảm giác sợ hãi, lo lắng và bị choáng ngợp khi đứng trước sông hồ, biển cả
• Một số người có cảm giác như bản thân và linh hồn tách rời nhau
• Muốn trốn thoát khỏi tình huống hiện tại
• Có cảm giác sắp chết
• Tim đập nhanh
• Nhịp thở nông, thở nhanh
• Đổ mồ hôi
• Chóng mặt, choáng váng
• Đau thắt ngực
• Ớn lạnh
• Một số người có thể xuất hiện cơn hoảng loạn và ngất xỉu.

Các triệu chứng này thường sẽ xuất hiện khi bệnh nhân nhìn thấy biển ở cự ly gần. Tuy nhiên, một số người cũng có thể sợ hãi quá mức khi lái xe đi qua bãi biển hoặc nhìn thấy đại dương từ máy bay.

Người mắc hội chứng Thalassophobia phải né tránh những tình huống hay công việc phải tiếp xúc với biển. Hành vi né tránh khiến người mắc chứng bệnh này gặp phải nhiều phiền toái trong cuộc sống.

Nguyên nhân gây ra hội chứng sợ biển Thalassophobia

Nhiều yếu tố đã được xác định có thể thúc đẩy sự hình thành và phát triển nỗi sợ biển. Hội chứng Thalassophobia được cho là kết quả giữa yếu tố sinh học và môi trường.

1. Yếu tố di truyền

Các chuyên gia cho rằng, nỗi sợ biển cả có thể là kết quả của quá trình tiến hóa.

Biển cả được xem là một trong những mối nguy hiểm. Từ kinh nghiệm sống được tích lũy, một số gen có thể được di truyền cho thế hệ sau, và là yếu tố gây ra hội chứng sợ biển.

2. Ảnh hưởng của gia đình

Các chuyên gia nhận thấy, ngay cả khi không cùng huyết thống, hội chứng Thalassophobia vẫn có thể xảy ra ở các thành viên do cách giáo dục tương đồng.

Những yếu tố gia đình làm gia tăng nguy cơ mắc hội chứng sợ biển:

• Tiền sử gia đình có các rối loạn ám ảnh sợ hãi hoặc hội chứng sợ biển.
• Gia đình luôn giáo dục con cái phải cẩn trọng khi đến biển cả và sông hồ. Điều này có thể hình thành nỗi sợ dai dẳng, quá mức khi tiếp xúc với biển.

3. Những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ

Sang chấn tâm lý trong quá khứ có thể là nguồn cơn của nỗi sợ biển cả. Những người từng suýt chết đuối và gặp tai nạn ở dưới nước đều có nguy cơ cao mắc hội chứng này.

Ngoài ra, chứng kiến người thân chết đuối hoặc gặp tai nạn kinh hoàng liên quan đến biển cả cũng có thể gây ra sự ám ảnh và nỗi sợ về biển cả.

Những trải nghiệm này vô tình tạo nên cơ chế phòng thủ trong vô thức. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp phát triển hội chứng Thalassophobia ngay cả khi không có bất cứ trải nghiệm tiêu cực nào có liên quan.

4. Bất thường ở não bộ

Khi nghiên cứu não bộ của những người mắc hội chứng sợ biển, các chuyên gia nhận thấy hạch hạnh nhân hoạt động quá mức. Hạch hạnh nhân là cơ quan tạo ra phản ứng giận dữ, lo lắng và sợ hãi.

Mặc dù không hiểu vì sao cơ quan này hoạt động một cách quá mức, nhưng rõ ràng rối loạn trong não bộ thực sự có liên quan đến hội chứng Thalassophobia.

5. Sự bí ẩn của biển cả

Cho đến nay, biển cả vẫn là một điều bí ẩn đối với con người. Chính điều này khiến con người không khỏi lo lắng, sợ hãi khi nghĩ đến biển sâu.

Ngoài ra, những câu chuyện về thủy quái, cá chình điện, thuồng luồng,… có thể góp phần làm phát triển nỗi sợ biển cả.

Đây là lý do người mắc hội chứng Thalassophobia không bao giờ tắm biển hay thực hiện các hoạt động dưới nước. Họ lo sợ sẽ có sinh vật khổng lồ xuất hiện và kéo họ xuống tầng nước sâu.

Hội chứng Thalassophobia có nguy hiểm không?

Hội chứng Thalassophobia không đe dọa đến sức khỏe một cách trực tiếp. Tuy nhiên, những phiền toái mà hội chứng này gây ra khiến bệnh nhân phải đối mặt với nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Người bệnh không thể làm những công việc như hướng dẫn viên du lịch, vận động viên bơi lợi, cứu hộ hoặc nhân viên trong khu du lịch biển.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng có rất ít lựa chọn khi vui chơi, giải trí vì phải né tránh các hoạt động liên quan đến sông, hồ. Mặc dù điều này không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng khiến bệnh nhân khó hòa nhập với mọi người.

Một số người bệnh trở nên khép kín, ít giao tiếp do tính cách khác với những người xung quanh.

Trong cơn sợ hãi, bệnh nhân có thể xuất hiện cơn hoảng loạn. Điều này khiến người bệnh tự ti về bản thân, có xu hướng cách ly xã hội, trầm cảm và rối loạn lo âu.

Ngoài ra, người mắc hội chứng sợ biển có thể dùng rượu bia và chất kích thích để đối phó với nỗi sợ của bản thân.

Chẩn đoán hội chứng sợ biển

Một số kỹ thuật được sử dụng trong quá trình chẩn đoán hội chứng Thalassophobia:

• Khám sức khỏe tổng quát
• Khai thác tiền sử cá nhân và gia đình
• Xem xét các triệu chứng
• Một số xét nghiệm hình ảnh và xét nghiệm cận lâm sàng như đo điện tim, đo hormone tuyến giáp, MRI não bộ,…

Khi bệnh nhân có những triệu chứng của hội chứng sợ biển, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán tổng quát hơn là rối loạn ám ảnh cụ thể.

Hội chứng này chỉ được chẩn đoán khi bệnh nhân luôn lo lắng và sợ hãi khi tiếp xúc với biển, sông hồ,… Ngoài ra, nỗi sợ vô lý phải kéo dài ít nhất 6 tháng và ảnh hưởng đáng kể đế chất lượng cuộc sống.

Các biện pháp vượt qua hội chứng sợ biển

Liệu pháp tâm lý là biện pháp có hiệu quả tốt nhất trong quá trình điều trị hội chứng sợ biển. Ngoài ra, bệnh nhân có thể phải sử dụng thuốc và can thiệp thêm một số biện pháp hỗ trợ.

1. Liệu pháp tâm lý

Hiện tại, liệu pháp nhận thức hành vi là phương pháp được áp dụng phổ biến nhất trong điều trị hội chứng sợ biển. Liệu pháp này tập trung vào việc thay đổi nhận thức (suy nghĩ), từ đó giúp điều chỉnh và thay đổi hành vi tiêu cực.

Bệnh nhân sẽ xác định những lo lắng về biển cả, sông hồ là phi lý, từ đó thay đổi suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Trong quá trình trị liệu, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn cách đối phó với nỗi sợ và các kỹ năng giải tỏa cảm xúc.

Liệu pháp tiếp xúc cũng là phương pháp được cân nhắc trong điều trị hội chứng sợ biển. Phương pháp này được thực hiện bằng cách cho bệnh nhân tiếp cận với đối tượng/ tình huống gây ra nỗi sợ mà ở đây là biển cả hoặc sông hồ lớn.

Với sự phát triển của khoa học công nghệ, các chuyên gia tâm lý có thể sử dụng công nghệ thực tế ảo để đảm bảo môi trường điều trị an toàn, nhưng vẫn hiệu quả.

Mục đích của liệu pháp tiếp xúc là giúp bệnh nhân tập quen với nỗi sợ và nhận thức được rằng biển cả, sông hồ không thực sự nguy hiểm như họ vẫn nghĩ.

2. Sử dụng thuốc

Thuốc được cân nhắc sử dụng trong một số trường hợp nhất định. Nhìn chung, thuốc không giúp giảm nỗi sợ và sự ám ảnh, mà chỉ có thể cải thiện cảm giác lo lắng, căng thẳng do hội chứng này gây ra.

Các loại thuốc được cân nhắc dùng cho bệnh nhân mắc Thalassophobia:

• Thuốc chống trầm cảm: Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) được sử dụng phổ biến nhất nhờ cho hiệu quả cao và ít tác dụng phụ.
• Thuốc an thần: Nhóm thuốc này mang lại hiệu quả cao và tác dụng nhanh, giúp giảm hoảng loạn, kích động và sợ hãi

Việc sử dụng thuốc sẽ đi kèm với một số rủi ro, chính vì vậy bệnh nhân cần phải được hướng dẫn cách xử trí các tác dụng phụ thường gặp.

Ngoài ra, thuốc an thần có nguy cơ phụ thuộc cao nên chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn. Nếu dùng thuốc trong thời gian dài, không được ngừng đột ngột mà phải giảm liều từ từ trước khi ngưng hẳn.

3. Các biện pháp khác

Bệnh nhân nên thực hiện thêm một số biện pháp hỗ trợ để giảm sự lo lắng, căng thẳng và học cách kiểm soát nỗi sợ của chính mình.

• Học kỹ thuật thở sâu để khống chế nỗi sợ. Kỹ thuật thở này có thể giúp người bệnh bình tĩnh và tránh tình trạng tăng thông khí
• Tập yoga và ngồi thiền để giảm căng thẳng, lo lắng do hội chứng sợ biển gây ra.
• Sử dụng trà thảo mộc, massage, liệu pháp mùi hương,… để giải tỏa cảm xúc tiêu cực liên quan đến hội chứng sợ biển.
• Tham gia các hội nhóm những người bị rối loạn ám ảnh sợ hãi để có thêm kinh nghiệm trong quá trình điều trị.
• Chia sẻ tình trạng sức khỏe với những người xung quanh
• Duy trì lối sống lành mạnh với chế độ ăn cân bằng, ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.
• Không sử dụng thuốc lá, rượu bia và chất gây nghiện.
• Tích cực thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Để vượt qua nỗi sợ của bản thân, bệnh nhân nên chủ động thăm khám và điều trị. Mặc dù các biện pháp hiện tại còn nhiều hạn chế nhưng nhìn chung đều mang lại hiệu quả trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống.

Tham khảo thêm:

• Hội chứng sợ lỗ (Trypophobia): Nguyên nhân và cách khắc phục
• Hội Chứng Sợ Máu (Hemophobia): Nguyên Nhân Và Cách Vượt Qua
• Hội Chứng Sợ Ánh Sáng: Nguyên Nhân, Biểu Hiện Và Cách Khắc Phục
• Hội chứng sợ không gian hẹp: Nguyên nhân và cách khắc phục