Thuốc Nortriptyline: Tác dụng và liều dùng theo chỉ định
Thuốc Nortriptyline được chỉ định phổ biến trên các bệnh nhân mắc chứng trầm cảm nhằm cân bằng được các hóa chất trong não bộ, từ đó giảm được các cảm xúc tiêu cực lo lắng quá mức. Thuốc thường được chỉ định dùng duy trì sau 6 tháng để mang đến kết quả tốt nhất, tuy nhiên cũng gây ra nhiều phản ứng không mong muốn trên thể chất và tinh thần người bệnh nên cần cực kỳ thận trọng.
Tìm hiểu chung về thuốc Nortriptyline
Sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh, chẳng hạn như Norepinephrine và serotonin được cho là nguyên nhân gây ra trạng thái bồn chồn, mất ngủ, dễ cáu gắt, tâm trạng thất thường, cạn kiệt năng lượng, suy nghĩ tiêu cực, khó tập trung, ăn uống thất thường.. Đây đều là các đặc điểm thường thấy phổ biến trên những bệnh nhân trầm cảm hay người đang gặp một số vấn đề tâm lý khác.
Chính do phát hiện nàày mà các chuyên gia cho rằng việc cân bằng các hóa chất tự nhiên trong não bộ có thể giúp ích rất nhiều cho những bệnh nhân trầm cảm. Trong đó thuốc Nortriptyline thuộc nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng chính là dược phẩm được đánh giá có thể mang đến tác dụng tích cực trong việc khôi phục sự cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh.
Nortriptyline được chính thức đưa vào sử dụng từ năm 1964 sau khi được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp nhận phê duyệt.. Một số thống kê còn cho thấy đây là loại thuốc được sử dụng phổ biến thứ 192 tại Hoa Kỳ với hơn 3.1 triệu đơn thuốc mỗi năm ( thống kê năm 2016). Điều này cũng chứng tỏ mối tương quan với tỷ lệ người mắc trầm cảm là rất lớn.
Công dụng
Cơ chế hoạt động chung của thuốc Nortriptyline được cho là tăng nồng độ của serotonin – một loại hormone quan trọng với hệ thống não bộ còn được gọi là hormone hạnh phúc. Serotonin thường được kích hoạt khi mà chúng ta nhận được lời khen, nhận được một phần thưởng. Cảm xúc hạnh phúc, tích cực này khiến chúng ta ta ăn ngon hơn, ngủ ngon hơn, khỏe mạnh hơn, tập trung hơn nên cực kỳ quan trọng.
Mục tiêu chính khi bác chỉ định thuốc Nortriptyline cho một người chính là để cân bằng các hóa chất trong não bộ. Thuốc có thể được dùng cho nhiều trường hợp với nhiều mục đích khác nhau, bao gồm
- Điều trị trầm cảm ở người trưởng thành
- Tại Anh, thuốc được dùng để cải thiện triệu chứng đái dầm về đêm
- Giảm mức độ lo âu trên bệnh nhân trầm
- Dùng ngắn hạn cho bệnh nhân rối loạn lưỡng cực (ở giai đoạn trầm cảm)
- Phối hợp với thuốc chống loạn thần để kiểm soát các triệu chứng trầm cảm cấp tính trên người mắc chứng tâm thần phân liệt.
- Dùng cho bệnh nhân đang trong giai đoạn cai thuốc lá
- Cải thiện các triệu chứng rối loạn ăn uống
- Cải thiện các triệu chứng rối loạn hoảng sợ, hội chứng ruột kích thích
- Điều trị cho bệnh nhân rối loạn tăng động trong trường hợp người bệnh không đáp ứng tốt với các chất kích thích khác
- Điều trị dự phòng ở bệnh nhân đau nửa đầu, đau đầu mãn tính hoặc đau dây thần kinh do bệnh Zona thần kinh hoặc các dạng đau thần kinh khác như rối loạn khớp thái dương hàm
- Điều trị chứng tiểu nhiều, tiểu không tự chủ do hoạt chất Nortriptyline có thể ức chế hoạt động các sợi thần kinh làm nhiệm vụ co lại bàng quang
Một số công dụng có thể không được đề cập trên bao bì của thuốc Nortriptyline vẫn sẽ được bác sĩ xem xét và đưa ra chỉ định phù hợp nhất. Người bệnh cũng có thể trao đổi kỹ hơn với bác sĩ về các loại thuốc được chỉ định để hiểu rõ hơn về công dụng và cơ chế hoạt động của các nhóm thuốc này.
Liều dùng
Thuốc Nortriptyline được chỉ định với liều dùng dựa trên từng tình trạng sức khỏe của người bệnh. Bác sĩ thường sẽ yêu cầu người bệnh bắt đầu với liều thấp trong mức an toàn, sau đó mới tăng dần liều theo mức độ đáp ứng của người bệnh để tránh các phản ứng phụ không mong muốn. Nortriptyline thuộc nhóm thuốc kê đơn và chỉ được sử dụng hoặc bán khi có đơn thuốc từ bác sĩ.
Nortriptyline được điều chế chủ yếu dưới dạng viên nén đã được định lượng 10 mg, 25 mg, 50 mg, 75 mg hoặc dạng uống.. Các bác sĩ cũng khuyến khích nếu dùng loại thuốc này dưới dạng lỏng, người bệnh nên có thìa hoặc cốc đo chuyên dụng để đảm bảo dùng đúng liều lượng được chỉ định. Liều dùng phổ biến của thuốc Nortriptyline như sau
- Người lớn bị trầm cảm: Dùng từ 25-150mg/ ngày, chia làm 1- 4 lần uống.
- Trẻ em bị trầm cảm (13- 18 tuổi): Dùng 30-50mg/ ngày chia làm 3- 4 lần uống/
- Điều trị chứng đái dầm về đêm (6-13 tuổi): 10mg/ ngày cho trẻ dưới 25kg; 10 – 20mg/ngày cho trẻ từ 25 – 35kg; 25 – 35mg/ cho trẻ trên 35kg. Dùng 1 liều duy nhất trước khi đi ngủ 30 phút.
- Điều trị cai thuốc lá: bắt đầu với liều 25mg/ lần/ ngày, sau đó tăng lên 75 – 100mg/ ngày được chia thành 1 hoặc nhiều lần uống. Dùng trước từ 10- 28 ngày trước khi bắt đầu các liệu pháp cai thuốc hoàn toàn.
- Liều tối đa: Khuyến cáo không nên dùng quá 150mg/ ngày trừ khi có chỉ định từ bác sĩ.
Thuốc thường thuốc Nortriptyline được chỉ định phổ biến dùng 1- 4 lần/ ngày, tuy nhiên phải sau 3 – 4 tuần mới bắt đầu phát huy tác dụng rõ rệt nhất trong việc cải thiện các triệu chứng trầm cảm, lo âu, tiêu cực. Do đó người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối liều lượng chỉ định từ bác sĩ, không tự ý tăng/ giảm liều hoặc ngưng thuốc đột ngột khi không thấy hiệu quả vì đều gây ra rất nhiều hệ lụy đến quá trình điều trị.
Thận trọng
Không phải tình trạng trầm cảm hay lo âu nào cũng có thể chỉ định dùng thuốc Nortriptyline. Bác sĩ thường sẽ trao đổi với bệnh nhân về tiền sử bệnh lý, tình trạng dị ứng hoặc làm một số xét nghiệm kiểm tra cần thiết để đảm bảo người bệnh có thể dùng thuốc một cách an toàn.
Thận trọng khi dùng thuốc Nortriptyline với các đối tượng sau
- Người có mẫn cảm quá mức với các thành phần của thuốc Nortriptyline
- Phụ nữ có thai, người đang cho con bú cần thông báo cho bác sĩ
- Trẻ em dưới 13 tuổi không được khuyến khích dùng thuốc
- Người đang sử dụng nhóm MAOIs (chất ức chế monoamine oxidase) trong vòng 2 tuần đổ lại vì có thể gây ra hội chứng serotonin vì tương tác thuốc
- Người mắc các bệnh lý về tim mạch như nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành..
- Người đang sử dụng một số nhóm thuốc khác chẳng hạn L-Tryptophan, zolmitriptan, Loxapine, Butorphanol, nhóm thuốc chống nấm, thuốc tránh thai đường uống.. Các nhóm thuốc này có thể làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của các phản ứng phụ hoặc giảm hiệu quả của thuốc Nortriptyline nên sẽ không được chỉ định đồng thời
- Bệnh nhân mắc các bệnh như tăng nhãn áp góc hẹp, hội chứng kéo dài khoảng QT, người có tiền sử động kinh hay phì đại tuyến tiền liệt.
- Trẻ dưới 18 tuổi ít được khuyến khích dùng thuốc Nortriptyline do một số nghiên cứu cho thấy nguy cơ tự tử khi dùng nhóm thuốc này cao hơn bình thường
- Người chuẩn bị phẫu thuật, điều trị răng
- Không dùng cùng lúc với rượu hay các chất kích thích khác
Tác dụng phụ khi dùng thuốc Nortriptyline
Hầu hết các loại thuốc được dùng trong điều trị trầm cảm như thuốc Nortriptyline đều gây ra một số phản ứng phụ không mong muốn. Đôi khi các tác dụng phụ có thể lấn át tác dụng chính trong điều trị, tuy nhiên bác sĩ thường sẽ xem xét giữa lợi ích và hệ lụy thuốc đem lại để chỉ định phù hợp.
Các phản ứng phụ phổ biến thường gặp khi dùng thuốc Nortriptyline trong điều trị trầm cảm gồm
- Cảm giác khô miệng, khát nước
- Gặp vấn đề về tiêu hóa như táo bón, đau dạ dày, khó tiêu, ợ chua
- Đau đầu, mệt mỏi, uể oải, buồn ngủ
- Rối loạn thị lực, giảm thị lực không rõ nguyên nhân
- Hạ huyết áp tư thế đứng
- Run rẩy, dễ té ngã
- Tăng tiết mồ hôi
- Giảm ham muốn tình dục ở cả hai giới
- Rối loạn cương dương ở nam hoặc rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới
- Khó đi tiểu
- Chán ăn, ăn không ngon miệng hoặc thèm ăn quá mức
- Cân nặng thay đổi bất thường
- Phấn khích hoặc lo âu quá mức
- Dễ cáu gắt và lo lắng nhiều hơn có thể gặp ở giai đoạn đầu
Mức độ các phản ứng phụ trên từng người khi dùng thuốc Nortriptyline sẽ hoàn toàn khác nhau, khoong ai cũng giống ai. Thời gian đầu, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi nhiều hơn, buồn ngủ, tăng mức độ lo lắng, điều này có thể khiến nhiều bệnh nhân nghi ngờ về hiệu quả của thuốc.
Thông báo ngay cho bác sĩ điều trị nếu có các phản ứng sau
- Rối loạn nhịp tim
- Phản ứng quá mức với ánh sáng
- Hưng cảm, kích động
- Hay gặp ác mộng
- Gặp các vấn đề bất thường về gan, thận, tim hay các cơ quan khác
- Phát ban, nổi mẩn toàn thân, khó thở, sưng phồng bất thường tại lưỡi hoặc mặt bởi đây có thể là dấu hiệu rõ rệt của việc dị ứng
- Nôn mửa, tiêu chảy, khó thở, mê man có thể gặp ở người ngộ độc thuốc khi dùng quá liều hoặc dùng cùng lúc với các nhóm thuốc không phù hợp
- Co giật
- Đau ngực nghiêm trọng
- Sốt cao, ảo giác, tinh thần kích động, phản xạ nhanh quá mức, tim đập nhanh ( đây là triệu chứng có thể xuất hiện khi nồng độ serotonin đột ngột tăng cao)
- Tâm trạng có xu hướng xấu đi, thậm chí có suy nghĩ tự tử
Người bệnh nên theo dõi các phản ứng của cơ thể khi dùng thuốc Nortriptyline, đặc biệt trong lần đầu để tránh nguy cơ dị ứng. Thường bác sĩ cũng cung cấp một số dấu hiệu về các phản ứng phụ bất thường và cũng bắt đầu bằng các liều dùng thấp để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.
Một số lưu ý khi dùng thuốc Nortriptyline
Thuốc Nortriptyline được đánh giá có thể mang đến kết quả tích cực trong quá trình cải thiện trầm cảm, mang lại những cảm xúc tích cực để người bệnh dần tìm lại chính mình. Tuy nhiên bất cứ phương pháp nào cũng luôn tồn tại các ưu/ nhược điểm nên người bệnh cần hiểu rõ hơn để có hướng khắc phục phù hợp nhất.
Khi sử dụng các nhóm thuốc Nortriptyline trong điều trị trầm cảm cũng như các bệnh lý khác cần lưu ý các vấn đề sau
- Sử dụng đúng theo liều lượng được bác sĩ chỉ định. Việc tăng/ giảm liều đều có thể ảnh hưởng tới kết quả điều trị.
- Tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc đột ngột bởi có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như nôn ói, mất ngủ, vật vã, tiêu chảy, đau nhức,.. Đồng thời tình trạng này còn giảm hiệu quả của thuốc Nortriptyline với các đợt điều trị sau đó
- Không tự ý kết hợp thuốc với bất cứ thuốc nào khác ngoài đơn thuốc. Trong trường hợp cần dùng một loại thuốc nào đó hay tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc giãn cách thời gian dùng hai loại thuốc từ 1-2 tiếng để tránh nguy cơ tương tác giữa các loại thuốc
- Thông báo cho bác sĩ về tiền sử bệnh lý, các loại thuốc đang sử dụng gần đây, tiền sử dị ứng với bất cứ hoạt chất nào nếu có
- Bác sĩ khuyến khích người bệnh nên có khung giờ uống thuốc cố định, nên nuốt thuốc trực tiếp với nước và không nên nhai hay nghiền nát thuốc
- Thường sau 3-4 tuần thuốc mới bắt đầu phát huy tác dụng nên người bệnh cần kiên trì sử dụng theo đúng chỉ định
- Nếu quên một liều bạn có thể bỏ qua nếu thời điểm đó gần với liều dùng tiếp theo. Tuyệt đối không nên dùng hai liều quá gần nhau hoặc dùng đồng thời hai liều vì có thể gây ngộ độc
- Người bị ngộ độc thuốc cần nhanh chóng được sơ cứu, kích nôn và đưa tới bệnh viện gần nhất để rửa ruột. Do đó gia đình ngay khi phát hiện thấy các dấu hiệu bất thường khi người bệnh ngộ độc cần nhanh chóng liên hệ đến bệnh viện để được hướng dẫn cách hỗ trợ
- Không dùng đồng thời thuốc với rượu hay bất cứ chất kích thích nào khác, khuyến cáo tốt nhất vẫn là dùng thuốc với nước lọc
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng hoặc dùng kem chống nắng vì một số nghiên cứu cho thấy thuốc Nortriptyline có thể làm tăng sự nhạy cảm của da với tia UV
- Không nên sử dụng trên những người đang cần sự tập trung cao độ, làm các công việc như lái xe hay vận hành máy móc vì có thể gây mệt mỏi, mơ hồ dẫn tới nguy hiểm
- Dùng thuốc Nortriptyline đơn độc không thể mang đến hiệu quả tốt nhất cho người bệnh mà cần phối hợp với một số loại thuốc khác để mang đến hiệu quả tốt nhất
- Trị liệu tâm lý có thể kết hợp song song với việc dùng thuốc để xoa dịu tâm trí, giảm mức độ căng thẳng, cải thiện suy nghĩ và hành vi để nâng cao hiệu quả điều trị trầm cảm, rối loạn lo âu…
- Thay đổi chế độ sống lành mạnh, bổ sung dinh dưỡng hợp lý, tập luyện thể dục thể thao hằng ngày, ngủ đủ giấc, tránh xa các hoạt động gây căng thẳng, xây dựng đời sống tích cực lạc quan hơn mỗi ngày
Thuốc Nortriptyline được các bác sĩ chỉ định trong rất nhiều đơn thuốc với bệnh nhân trầm cảm hoặc một số vấn đề tâm lý khác cho dù vẫn có một số phản ứng phụ không mong muốn. Người bệnh nên trao đổi chi tiết với bác sĩ để dùng thuốc an toàn, đúng cách cũng như hỗ trợ các biện pháp điều trị trầm cảm tốt nhất. Hy vọng những chia sẻ trên đây đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!