Thuốc Dosulepin: Tác dụng trị trầm cảm và thận trọng khi dùng
Thuốc Dosulepin thường được chỉ định cho những người bị trầm cảm nặng, rối loạn lo âu hay dùng để giảm cảm giác lo lắng đáng kể. Tuy nhiên do thành phần có độc tính, có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm không mong muốn nên thuốc hiện nay không còn được sử dụng rộng rãi như trước đây. Việc dùng Dosulepin cần phải có đơn thuốc từ bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn cho người bệnh.
Giới thiệu chung về thuốc Dosulepin
Các bệnh tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu thường được đặc trưng bằng trạng thái tụt giảm khí sắc, tiêu cực, chán nản, tuyệt vọng, mất ngủ khiến cả tinh thần và thể chất ngày càng suy nhược. Việc dùng các nhóm thuốc giúp cân bằng hóa chất trong não bộ đều được chỉ định phổ biến với các bệnh nhân này, mặc dù không loại thuốc nào có thể điều trị bệnh hoàn toàn.
Thuốc Dosulepin là một trong những loại thuốc được chỉ định cực kỳ phổ biến tại Vương Quốc Anh cho những bệnh nhân trầm cảm vì có thể mang đến những hiệu quả tích cực. Tuy nhiên hiện nay do một số vấn đề phát sinh khi dùng quá liều có thể gây hại ngược lại cho người dùng thuốc nên hiện nay Dosulepin được ít sử dụng hơn trước rất nhiều.
Thành phần và cơ chế hoạt động
Thuốc Dosulepin với thành phần chính là dosulepin (dothiepin) được chỉ định trong đơn thuốc cho một số bệnh nhân gặp các vấn đề về tâm lý. Thuốc thuộc nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng (TCAs) có thể làm tăng hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh thông qua hoạt động ức chế tái hấp thu monoamin. Điều này giúp các hóa chất trong não bộ được thay đổi theo hướng tích cực, năng lượng hơn.
Dosulepin có cơ chế hoạt động như một Serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors (SNRIs) (Chất ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine)- một nhóm chất cũng được dùng cực kỳ phổ biến trong điều trị trầm cảm. Các hiệu quả của thuốc đều được đưa ra các bằng chứng rõ ràng trong việc xoa dịu cảm xúc, gia tăng năng lượng, an thần để giúp người bệnh dễ chịu hơn về mặt tinh thần.
Một số cơ chế khác của thuốc như đối kháng trên thụ thể histamine loại 1 (H1), nhờ đó cũng mang đến tính chất an thần – điều này cũng rất cần thiết cho những bệnh nhân trầm cảm hay lo âu. Một số tính chất khác của nhóm thuốc này bao gồm ngăn cản các chất kích thích tố α2-adrenoceptor nhằm giúp giải phóng noradrenaline; giảm các thụ thể và hạn chế AMP hình thành (do noradrenaline), từ đó ổn định adrenoceptors trung ương.
Chỉ định
Với cơ chế hoạt động và các tính chất trên, thuốc Dosulepin có thể giúp ích nhiều cho những người gặp các vấn đề tâm lý. Cụ thể, thuốc được dùng trong điều trị cải thiện các bệnh lý sau
- Bệnh nhân trầm cảm nặng
- Người mắc chứng rối loạn lo âu để giảm cảm giác lo lắng
- An thần nhẹ
Hầu hết thuốc Dosulepin thường được chỉ định khi các loại thuốc điều trị trước đó không mang lại tác dụng như mong muốn. Dosulepin thuộc nhóm thuốc kê đơn nên chỉ có thể sử dụng khi được bác sĩ chỉ định.
Liều dùng và cách dùng
Tùy tình trạng của từng người mà bác sĩ sẽ chỉ định liều dùng khác nhau. Thuốc Dosulepin có thể phải duy trì sử dụng kéo dài trong suốt 1 năm ở bệnh nhân trầm cảm nặng để đảm bảo phục hồi hoàn toàn các yếu tố sinh hóa trong não bộ. Bác sĩ khuyến khích người bệnh nên nuốt thuốc trực tiếp với nước lọc, không nên nhai, nghiền hay sử dụng đồng thời với các loại nước khác như nước trái cây hay sữa.
Thuốc được điều chế phổ biến dưới dạng viên nén với liều dùng phổ biến được chỉ định như sau
- Liều khởi đầu: dùng 25mg/ lần, dùng ngày 3 lần
- Liều duy trì: có thể tăng lên 50mg/ lần, ngày 3 lần
- Liều tối đa: 225mg/ ngày trên những bệnh nhân trầm cảm nặng
- Liều cho người lớn tuổi: dùng 50- 75mg/ ngày, chia làm nhiều lần.
Liều dùng của thuốc Dosulepin trên là dành cho người trưởng thành. Với những trẻ em dưới 18 tuổi cần tham khảo chỉ định của bác sĩ nhưng thường không được khuyến khích sử dụng. Người bệnh cần đảm bảo tuân thủ liều dùng chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng/ giảm hay ngưng thuốc đột ngột để tránh ảnh hưởng đến kết quả điều trị cũng như gây ra các hệ lụy không mong muốn.
Tác dụng phụ của thuốc Dosulepin
Thuốc Dosulepin ít được sử dụng phổ biến hơn so với trước đây chính là do tính chất của thuốc có thể gây nhiều tác dụng phụ không mong muốn, thậm chí có thể gây nguy hiểm ngược lại nếu sử dụng không đúng cách. Do đó hầu hết nhóm thuốc này hiện nay thường được sử dụng trên các bệnh nhân trầm cảm nặng khi việc dùng các thuốc khác không còn mang lại tác dụng đáng kể.
Một số tác dụng phụ phổ biến của thuốc bao
- Cảm giác khô miệng và khát nước
- Cảm thấy mờ mắt, giảm về thị lực
- Nhức đầu, chóng mặt
- Gặp vấn đề về dạ dày, chẳng hạn táo bón, khó tiêu
- Mệt mỏi và buồn ngủ ( cảm giác buồn ngủ có thể nhẹ hơn so với một số thuốc khác)
- Đổ nhiều mồ hôi hơn bình thường
- Loạn nhịp tim
- Phát ban da
- Run rẩy
- Giảm ham muốn tình dục ở cả nam và nữ
- Bí tiểu, tiểu khó
- Mất tập trung
- Có thể làm tăng nguy cơ gãy xương
Các triệu chứng này có thể giảm dần theo thời gian mà mức độ xảy ra cũng tùy từng người, không phải ai cũng có biểu hiện giống nhau. Thông báo ngay cho bác sĩ điều trị nếu sau khi dùng thuốc Dosulepin gặp các phản ứng bất thường sau
- Sốt cao, run rẩy, vật vã
- Khó chịu âm ỉ tại xương sườn phía dưới bên phải
- Có các triệu chứng ngoại tháp (EPS) như cô thắt cơ liên, vận động cứng nhắc, cử động chậm chạm và giật cục
- Buồn nôn và nôn mửa nghiêm trọng
- Vàng da, vàng mắt, ứ mật do gặp các vấn đề về gan
- Một số bệnh nhân sau một thời gian sử dụng thuốc khi đi xét nghiệm cũng gặp các vấn đề bất về máu như Tăng bạch cầu ái toan, giảm tiểu cầu, mất bạch cầu hạt
- Sưng mang tai, sưng miệng, lưỡi đen
- Phát ban, nổi mề đay
- Tăng nhãn áp
- Có suy nghĩ tự tử
Bác sĩ thường sẽ thông báo trước về các phản ứng phụ mà người bệnh có thể gặp phải. Tuy nhiên người bệnh nên theo dõi các phản ứng của cơ thể sau khi dùng thuốc để kịp thời phát hiện và thông báo kịp thời cho bác sĩ nhằm ngưng hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc cho phù hợp.
Chống chỉ định
Bác sĩ thường sẽ trao đổi về tiền sử bệnh lý và thực hiện một số xét nghiệm cần thiết để đảm bảo người bệnh không bị dị ứng và phù hợp với việc dùng thuốc Dosulepin. Các tác dụng phụ trên cũng có thể xuất hiện nếu người bệnh không phù hợp với thuốc với mức độ nguy hiểm hơn rất nhiều nên cần cực kỳ thận trọng.
Thuốc Dosulepin cần thận trọng khi sử dụng cho các đối tượng sau
- Người có mẫn cảm quá mức với các thành phần của thuốc
- Phụ nữ có thai và người đang cho con bú hoặc người có dự định mang thai cần thông báo với bác sĩ
- Không khuyến khích dùng trên trẻ em dưới 18 tuổi
- Người có tiền sử mắc bệnh tăng nhãn áp mắt
- Người có tiền sử mắc các bệnh lý về huyết áp hay tim mạch
- Người có các vấn đề về gan, thận, dạ dày
- Người có tiền sử động kinh hoặc hưng cảm
- Người mắc các bệnh lý về tuyến tiền liệt
- Không sử dụng đồng thời với rượu hay các chất có cồn khác
- Người đang hoặc sử dụng chất ức chế mono-amin oxidase (MAOI) trong vòng 14 ngày trước đó
- Người đang sử dụng SSRIs (thuốc ức chế serotonin có chọn lọc tái hấp thu).
- Thuốc Dosulepin cũng không được sử dụng đồng thời với các nhóm thuốc khác như thuốc tăng huyết áp; thuốc có chứa terfenadine hoặc astemizol; thuốc an thần, thuốc opioid; thuốc cường giao cảm..
Các phản ứng khi dùng thuốc Dosulepin quá liều
Thuốc Dosulepin được dùng trong điều trị trầm cảm rất phổ biến, tuy nhiên một số bệnh nhân có thể hình thành suy nghĩ tự tử và thực hiện bằng cách dùng quá liều thuốc. Việc dùng thuốc sai cách, tự ý tăng liều thuốc cũng gây ra các phản ứng quá liều với mức độ trầm trọng như nôn mửa tiêu tục, tiêu chảy, mất nhận thức, co giật và rơi vào trạng thái hôn mê.
Ngay khi phát hiện thấy các triệu chứng này, người bệnh cần được đưa đi cấp cứu ngay lập tức để tránh các diễn biến có thể nguy hiểm đến tính mạng. Gia đình có thể liên hệ với bệnh viện gần nhất để biết cách sơ cứu tạm thời, kích nôn đúng cách để loại bỏ phần nào độc tố. Người bệnh sau khi đến bệnh viện sẽ được súc ruột, truyền nước và thực hiện một số biện pháp chuyên khoa khác để dần phục hồi.
Một số lưu ý cần thiết khi dùng thuốc Dosulepin
Thực tế còn nhiều vấn đề tồn tại xoay quanh thuốc Dosulepin khiến hiện nay thuốc ít được sử dụng phổ biến trong điều trị tâm lý, chủ yếu là các trường hợp nặng mà việc dùng các loại thuốc trước đó đã không còn mang lại tác dụng tốt nhất. Dù vậy vẫn rất nhiều bằng chứng chứng minh hiệu quả đáng kể của thuốc Dosulepin trên bệnh nhân trầm cảm nên vẫn được xem xét khi cần thiết.
Để dùng thuốc Dosulepin có hiệu quả và hạn chế các phản ứng không mong muốn, cần lưu ý các vấn đề sau
- Trao đổi đầy đủ và thực hiện theo yêu cầu của bác sĩ về cách dùng, liều dùng
- Tuyệt đối không tự ý thay đổi liều dùng thuốc hoặc tự ý kết hợp với các loại thuốc khác nếu không được bác sĩ chỉ định
- Không ngưng thuốc đột ngột khi thấy các triệu chứng đã giảm bớt. Thường bác sĩ sẽ xem xét tình trạng của bệnh nhân để giảm liều từ từ trước khi cắt hẳn thuốc để hạn chế các triệu chứng ngưng thuốc chống trầm cảm đột ngột
- Bác sĩ khuyến khích người bệnh nên uống thuốc trong một khung giờ nhất định sẽ hiệu quả hơn
- Không dùng thuốc Dosulepin trước khi làm các công việc cần có sự tỉnh táo và tập trung cao độ như lái xe hay vận hành máy móc do có thể gây nguy hiểm
- Thuốc phải sau 2- 4 tuần mới có thể đem đến tác dụng nên người bệnh cần phải kiên trì
- Không sử dụng chất kích thích, bia rượu trong suốt thời gian điều trị
- Có thể tạm bỏ qua một liều nếu quên dùng, tuy nhiên không được sử dụng cùng lúc hai liều hai dùng 2 liều liên tiếp trong thời gian ngắn
- Nếu đang sử dụng bất cứ loại thuốc nào khác nên trao đổi chi tiết với bác sĩ hoặc đặt khoảng cách thời gian dùng thuốc là từ 1- 2 tiếng
- Điều trị trầm cảm hay lo âu sẽ không thể hiệu quả tuyệt đối nếu chỉ dùng đơn độc thuốc Dosulepin, người bệnh nên kết hợp với các loại thuốc được bác sĩ chỉ định hoặc trị liệu tâm lý để đem đến kết quả tốt hơn
- Người dùng thuốc nên kết hợp với chế độ sinh hoạt và ăn uống lành mạnh, đảm bảo ăn ngủ đúng giờ, tập thể dục mỗi ngày, bổ sung các dưỡng chất cần thiết và tránh xa căng thẳng
- Điều trị các vấn đề tâm lý cần có sự kiên nhẫn và sự hỗ trợ của gia đình, không phải ngày 1 ngày hai là có thể khỏi
Việc dùng thuốc Dosulepin dù có thể mang đến những cải thiện tích cực trong điều trị trầm cảm nhưng hầu như chỉ được cuối cùng khi các nhóm thuốc khác không mang đến những phản ứng tốt. Người bệnh nên thực hiện đúng theo chỉ định của bác sĩ kết hợp với lối sống khoa học, tích cực, lạc quan để sớm phục hồi về cả thể chất lẫn tinh thần, nâng cao giá trị của bản thân, thêm yêu cuộc sống mỗi ngày.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!